WUR-rapport gezondheid en vlees in de media - verslag symposium 11 april
Verslag Symposium ‘Gezondheid en Vlees’ met presentatie WUR-rapport ‘Consumer Health’
11 april 2023 - Nieuwspoort, Den Haag
Het rapport, persbericht en andere relevante items zijn te downloaden via Dropbox
Een nieuw rapport van Wageningen Universiteit over de relatie tussen gezondheid en vlees en gezondheidskosten per kg vlees kreeg afgelopen weken enorm veel media aandacht. Zo was TAPP Coalitie directeur Jeroom Remmers te zien op TV bij EenVandaag en Op1, waren we ook bij Hart van Nederland, Radio 1 (TAPP voorzitter Peter Haring), de voorpagina van het AD en diverse andere kranten en vakbladen.
Overconsumptie van vlees zorgt ervoor dat veel mensen ziek worden, waarvoor ze gezondheidszorg nodig hebben en vroegtijdig kunnen komen te overlijden. De kosten hiervan lopen op tot 658 miljoen euro per jaar, blijkt uit nieuw onderzoek van Wageningen University & Research (WUR) en True Price. Als deze kosten in de kiloprijs van vlees worden opgenomen, in de vorm van een heffing, dan worden mensen gestimuleerd minder rood en bewerkt* vlees te eten. De gezondheidskosten van overconsumptie van vlees zijn gemiddeld 7,50 euro/kg voor rood vlees en 4,30 euro/kg voor bewerkt vlees, concludeert onderzoeker Willy Baltussen (WUR) wanneer hij aan het begin van de avond de opzet van het onderzoek toelicht.
De presentatie van het onderzoek vond plaats op dinsdag 11 april ’23 plaats in Nieuwspoort. Onder de aanwezigen waren de onderzoekers van het rapport, bestuurders, beleidmakers, gezondheidsexperts en andere betrokkenen bij de eiwittransitie. Hoogleraar Voeding & Gezondheid Jaap Seidell (VU) was aanwezig als voorzitter. De presentaties vonden plaats onder het genot van een bijzondere maaltijd: vegan steak van Redefine Meat. De verschillende sprekers op het podium deelden hun visie over de huidige situatie, de gewenste toekomst en de weg daarnaartoe.
WUR-onderzoek ‘Consumer Health’ over relatie gezondheidskosten en vleesconsumptie
Het is eerlijker om de externe zorgkosten van vleesoverconsumptie niet vanuit ons gezamenlijke belastinggeld te betalen, maar door de met name de gebruikers (consumenten) en vervuilers: de producenten, verwerkers, verkopers – ook wel de ketenpartijen genoemd. Daarom hebben wij als True Animal Protein Price Coalition (TAPP Coalitie), samen met de Vegetariërsbond de opdracht gegeven aan WUR om onderzoek te doen naar wat de gezondheidskosten van vleesconsumptie per kg zouden zijn [1]. True Price schreef mee aan het rapport en heeft hun berekeningsmethodiek beschikbaar gesteld voor het onderzoek.
Op dit Youtube-kanaal is het gehele symposium 'Gezondheid en Vlees' te bekijken.
Via de 'time-stamps' of hoofdstukken kan je direct naar je favoriete spreker.
Werkelijke prijs van vlees beter voor klimaat en wereldvoedselverdeling
Als we deze kosten bij de ketenpartijen leggen – en voor vlees de werkelijke kiloprijs betaald wordt – eten mensen meer plantaardige eiwitten in plaats van te veel vlees. Hierdoor vermindert de vleesproductie. Deze verlaging heeft naast gezondheidsvoordelen ook vele gunstige gevolgen voor onze planeet. Het tegengaan van gevaarlijke klimaatverandering is ook in lijn met het advies van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Het is zeer duidelijk dat het niet mogelijk is om binnen de 1,5C opwarming van de Aarde te blijven zonder iets aan de huidige vleesconsumptie en -productie te doen. Ook is er dan meer voedsel om hongersnood te bestrijden, omdat er 5 tot 26 kg plantaardig voedsel nodig is om 1 kg vlees te produceren en verlagen we het risico op zoönose.
Minder overconsumptie van vlees als preventieve gezondheid
Wanneer we kijken naar onze voeding komt na de te lage consumptie van volkoren granen en noten, de grootste schade aan onze gezondheid door overconsumptie van vlees, laat Patrick Deckers van Caring Doctors in zijn presentatie zien. De perceptie dat vlees gezond is zit diep in onze samenleving, vertelt Floris de Graad, directeur van De Vegetariërsbond.
De gezondheidsuitgaven van de overheid gaan van 100 miljard naar 140 miljard in de komende jaren. We zijn goed in zieke mensen beter maken, maar kijken veel te weinig hoe we vanuit gezonde voeding kunnen zorgen dat mensen niet ziek worden, onderschreef ook Tjeerd de Groot, Tweede Kamerlid voor D66. In de Tweede Kamercommissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) leeft de gezondheidsschade van vleesconsumptie niet en dit rapport draagt daar heel erg in bij, zegt Eva van Esch, Tweede Kamerlid voor Partij voor de Dieren, nadat ze iedereen heeft bedankt die aan het rapport heeft bijgedragen. Ook blij dat de gezondheidskosten van overconsumptie van vlees nu onderzocht zijn is programmamanager eiwitstrategie Renze Brouwer van het ministerie van LNV. Hij gelooft erg in de eiwittransitie en noemt het nieuws dat pensioenfondsen zich terugtrekken uit investeringen in grote vleesverwerkers uit Brazilië als succes voor de transitie.
Naast de directe gezondheidsschade, die door de WUR nu in cijfers zijn vertaald, heeft vleesproductie ook indirect een negatief effect op onze gezondheid door o.a. vervuiling van onze lucht (fijnstof, broeikasgassen en stikstofverbindingen) en het vergroten van het risico op een zoönose, benadrukt Patrick Deckers. Breed onderschreven door de aanwezigen is dan ook een integrale aanpak van volksgezondheid, onze voedselproductie en klimaatproblematiek. De door WUR berekende gezondheidskosten voor overconsumptie van rood en bewerkt vlees per kilogram moeten dus als een conservatieve schatting gezien worden; de totale gezondheidskosten zijn nog hoger.
Gezondheid van mens, planeet en dier met integrale aanpak van ons voedselsysteem
Er zijn veel maatschappelijke kosten aan de productie van vlees verbonden, zegt Floris de Graad, verwijzend naar eerder onderzoek door CE Delft wat de Vegetariërsbond heeft laten uitvoeren [2]. Dat de planetaire gezondheid verbonden is met humane gezondheid benadrukt ook Patrick Deckers. Hij geeft aan dat de planetaire grenzen allemaal in het rood staan, dat de Aarde hersteld moet worden en dat dat niet kan met de huidige bio-industrie. Het EAT-Lancet voedingspatroon – waarbij 80% plantaardige eiwitten gegeten worden en nog maar 20% dierlijke – noemt hij als oplossing. “Gezondheid van mens en planeet kunnen we tegelijk verbeteren met het aanpakken van de bio-industrie. We moeten eens 20 à 30 jaar ver kijken, niet alleen pleisters plakken.”
“Hoe kunnen wij gelijk krijgen?” vraagt Thomas Plochg van de Federatie voor Gezondheid zich af, ook bezig met de weg naar de oplossing. We moeten een andere richting inslaan als samenleving. Van problemen oplossen naar een werkelijk gezonde samenleving. De volgende drie punten schrijft hij om in de positieve opwaartse spiraal te komen: 1- Doe je ding, maar draag bij aan het geheel. 2- Polariseer niet verder, maar sla bruggen. 3- ‘gids’ de burger naar gezond vleesgebruik.
De frames in het nieuws over het onderzoek zijn vrij negatief, vindt ook Michel Scholte van True Price. De media zoekt naar wat het meeste sentiment aanwakkert. Dit onderzoek helpt en laat zien dat het werkelijk kan. Daarbij benadrukt hij dat we slimme manieren kunnen inzetten om de kwetsbare consument te beschermen.
“We heffen wel accijns op alcohol en tabak, maar waarom niet op rood en bewerkt vlees?
Terwijl het schadelijk is voor volksgezondheid en klimaat”, vraagt Jeroom Remmers. We leven in een democratie en 57% van de bevolking steunt het huidige TAPP Coalitie-voorstel volgens een recente Ipsos enquete [3]. Enkel de externe milieu- en klimaatkosten in de prijs van vlees opnemen blijft het huidige standpunt van de TAPP Coalitie geeft hij aan, bezorgd over de huidige hoge voedselprijzen en de stijgende kosten voor de groeiende groep Nederlanders onder de armoedegrens.
Zorgen over kosten voor groter wordende groep lage inkomens
Het heffen van gezondheidskosten treft de lagere inkomens extra hard. Daar maken meerdere aanwezigen zich terecht zorgen om. We kunnen true pricing (vaststellen en invoeren van de werkelijke prijs) inzetten als middel voor eerlijkere verdeling van de nu door iedereen gedeelde lasten, waarbij ondertussen extra aandacht besteed moet worden aan de bestrijding van armoede. Gezonde voeding moet het toegankelijkste zijn, benadrukt Patrick Deckers. Wat een sentiment is dat door de aanwezigen gedeeld wordt.
Gezondheid nuance voedingswaarde vlees, lage consumptie
Dat vlees ook voor velen belangrijke voedingswaarde levert, benadrukt ook Willy Baltussen, die aangeeft dat voor dit onderzoek alleen gekeken is naar de overconsumptie. Vlees afpakken is niet het uitgangspunt, geeft Floris de Graad ook aan. Een werkelijke vleesprijs is een middel om de problemen te verminderen. Bij andere voedselproducten kan true pricing ook worden toegepast, maar daar zijn de externe kosten lang niet zo hoog als bij vlees.
Rudy Crabbé, directeur van Stichting Eten en Welzijn ziet een kans om invloed uit te oefenen op het “grootste restaurant van Nederland” – de gezondheidszorg, waar jaarlijks 2 miljard wordt uitgegeven aan voeding. Hij wil daar heel veel mooie dingen mee doen. Ook op het vlak van gezondheid valt daar veel winst te behalen. ”Het meeste geld gaat daar nu in eerste instantie naar frisdrank en daarna naar vanillevla. Met hetzelfde geld kunnen we mensen laten proeven en ervaren hoe het ook gezonder en duurzamer kan.”
Redefine Meat, plantaardig vlees op ons bord
Tijdens het symposium werd het hoofdgerecht met een plantaardige, 3D-geprinte steak van Redefine Meat geserveerd. Een bijzondere ervaring qua uiterlijk, smaak, structuur en mondgevoel. Van een sappige steak tot een stoofpotje met heerlijke rooksmaak: met hun technologie maakt Redefine Meat elk stuk plantaardig vlees als een traditionele slager. Geschikt voor elke voedingswijze en voor elk bord, zowel thuis als in de horeca. Het assortiment is ontwikkeld met de expertise van chef-koks en vleesexperts.
Verslag geschreven door: Daniël Gerritsen, Vegetariërsbond
Verwijzingen
* Bewerkt vlees is vlees wat een of meerdere bewerkingsprocedures is ondergaan; bijvoorbeeld gezouten, gerookt of gefermenteerd.
[1] https://edepot.wur.nl/588027
[2] https://ce.nl/publicaties/duurzaamheidsbijdrage-vlees
[3] https://www.tappcoalitie.nl/
Bronnen: WUR (2022) [1], CE Delft (2018) [2]
Met dank aan
Floris de Graad, Vegetariërsbond
Patrick Deckers, Caring Doctors
Jaap Seidell, hoogleraar Voeding & Gezondheid
Willy Baltussen, WUR
Thomas Plochg, Federatie voor de Gezondheid
Eva van Esch, Tweede Kamerlid PvdD
Tjeerd de Groot, Tweede Kamerlid D66
Michel Scholte, True Price
Renze Brouwer, Ministerie LNV
Edwin Bark, Redefine Meat
Willem Lageweg en Natascha Kooiman, TransitieCoalitie Voedsel
Rudi Crabbé, Stichting Eten+Welzijn
Nieuwspoort
Organisatoren
Vegetariërsbond
TAPP Coalitie
Caring Doctors
Media-aandacht WUR-rapport Consumer & Health
TV
EenVandaag
Hart van Nederland
OP1
Radio
NPO Radio 1
Dagbladen papier
Voorpagina AD
Voorpagina Stentor (Gelderlander, BN de Stem)
Opinie in AD n.a.v. voorpagina 11 april
Artikel n.a.v. opinie vleeslobby
Dagbladen online
PZC
Gelderlander
De Stentor
BN De Stem
Parool
Reformatorisch Dagblad
Brabants Dagblad
Trouw
AD
Financiële en vakmedia online
Foodpro
Food AgriBusiness
Business Insider
Foodlog
Overige
Blckbx
BnnVara
BioJourmaal
De Dagelijkse Standaard
Duurzaam Ondernemen
GeenStijl
Hart van Nederland (online)
Linda
MSN
MetroNieuws
Nieuws.nl
Nationale ZorgGids
RTL
Stichtse Vecht
The World News
VMT
Zeelandnet
Help de TAPP Coalitie meer voorlichting geven en beleid bijstellen
Ons werk ondersteunen? Heel graag! Word dan donateur, van de community met duizenden lezers van onze nieuwsbrief. Je kan ons ook helpen door onze social media posts te liken en delen.
Meer lezen
Ons persbericht over het WUR-rapport Consumer Health