Concept Landbouw Akkoord vroeg consumentenheffing vlees
In het afgelopen vrijdag vrijgegegen concept Landbouw Akkoord staat op pagina 6 van bijlage 1B hoe de financiering moet plaatsvinden van de cruciale structurele vergoeding van 600 miljoen euro per jaar voor ecosysteemdiensten vanaf 2026: via een consumentenheffing op vlees. Blijkbaar denkt het kabinet, die de bijlage 1B publiceerde op eigen gezag, dat op basis van eerdere gesprekken in het landbouw akkoord over o.a. een 'eco-tax' op voedsel, dit het beste instrument is voor structurele financiering van ecosysteemdiensten.
LTO Nederland vroeg in een brief aan de Tweede Kamer juist om meer vergoedingen aan boeren voor een beter verdienmodel. In deze brief stelde LTO Nederland, suggererend dat 600 miljoen euro per jaar onvoldoende is en ook suggererend dat hogere heffingen nodig zijn om dan tot hogere vergoedingen aan boeren over te kunnen gaan: "Voor boeren die besluiten om minder op productie en meer op ecosysteemdiensten en landschapsbeheer te focussen constateerde WUR dat voor de 180.000 extra hectares agrarisch natuurbeheer een onvoldoende aantrekkelijke rekensystematiek wordt gebruikt, namelijk ‘kostendekkendheid’ (= een boer krijgt de onkostenvergoeding voor het aanleggen van een akkerrand of bomenheg, maar niet voor het inkomensverschil omdat hij anders op die grond verkoopbare producten had kunnen telen). Bovendien was de onzekerheid van structurele financiering in relatie tot Europese regels en budgetten groot, terwijl deze structurele financiering wel nodig wordt geacht voor de geloofwaardigheid van dit spoor".
De tabel 1B waain de consumentenheffing op vlees is genoemd, is op verzoek van het kabinet toegevoegd. Deze tabel was nog niet ingebracht en besproken op de hoofdtafel van het Landbouwakkoord, staat erbij. Wel is in het concept landbouw akkoord opgenomen in hoofdstuk 4.3 over ecosysteem diensten "dat er langjarige zekerheid en structurele financiering nodig is. Het kabinet heeft aangegeven hiervoor in te staan. De beschikbare -structurele- financiële middelen zijn opgenomen in de financiële bijlage bij het akkoord".
Donderdag spreekt de Tweede Kamer de hele dag over het beëindigen van de onderhandelingen over het Landbouwakkoord. Nu kan de regering met het parlement sturing geven hoe het kabinet de doelen voor stikstof, klimaat, natuur en water in de landbouw in 2030-2035 wil realiseren. Een eerlijke prijs voor vlees en zuivel zijn hierbij cruciaal. In het vrijdag vrijgekomen concept Landbouw Akkoord is hiervoor op pagina 6 in bijlage 1 al een voorstel gemaakt: “een consumptiebelasting op niet-duurzame voedselproducten zoals vlees”.
Het is een van de opmerkelijke teksten uit het akkoord. Het gaat hier om een belangrijke structurele jaarlijkse financiering van ‘ecosysteem-diensten’ voor onder meer landschaps- en natuurbeheer (1400-2100 euro per hectare) en vergoedingen voor waterpeilverhogen op veenweiden (1000 euro per hectare) van zo’n 600 miljoen euro per jaar. Dit blijkt uit bijlage 1 van het concept akkoord.
Dit zou gefinancierd moeten worden door zowel marktpartijen als via een fiscale heffing, per 2026, aldus het concept-akkoord. De consumptiebelasting op vlees is dan onvermijdelijk omdat de overige genoemde mogelijke heffingen voor financiering van de 600 miljoen euro per jaar samen hooguit 360 miljoen euro per jaar opleveren. Als alternatieven worden genoemd: een verbruiksbelasting op melk en belastingen op kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Maar volgens doorrekeningen leveren die jaarlijks maar 200, 100 en 60 miljoen euro op.
We adviseren het parlement en het kabinet dit belangrijke financieringsinstrument vast te houden. Zonder deze structurele financieringsbron komen de 600 miljoen euro per jaar aan vergoedingen aan boeren op het spel te staan. Het gaat om een bedrag van bijna evenveel als de huidige jaarlijkse EU landbouw subsidies! Volgens betrokkenen aan de hoofdtafel bij het landbouw akkoord is er wel gesproken over een eco-tax op voedsel. RTL nieuws berichtte dat al eerder.
Het Landbouw Akkoord moest boeren immers financieel toekomstperspectief bieden om ook bij hogere eisen voor natuur, water, milieu en dierenwelzijn en met minder vee voldoende te verdienen. Dan is een hogere, eerlijke prijs nodig voor zuivel en vlees, die minstens alle milieukosten per kilo vlees of kaas of per liter melk dekt. De heffingsopbrengst daarvan kan grotendeels teruggesluisd worden naar de landbouwsector om extensivering en meer natuur- en waterbeheer en dierenwelzijn mogelijk te maken, als nieuw verdienmodel voor boeren.
Uit het Concept Akkoord blijkt dat alle producten in Nederlandse supermarkten moeten voldoen aan een nieuwe nog uit te werken duurzaamheidsnorm gebaseerd op onder andere Europese standaardaarden. Daardoor zou de de prijs van producten iets stijgen en krijgt de boer een betere, minimale vergoeding. Het is een kleine stap vooruit, want slechts 15 procent van het voedsel dat boeren in Nederland produceren komt terecht bij Nederlandse supermarkten, dus 85 procent van de boeren hebben geen voordeel van deze afspraak. Daarom is het inderdaad belangrijk dat de politiek besluit om een ‘eco-tax’ in te voeren op al het in Nederland verkochte vlees en liefst ook bij zuivel en eieren, waarin de milieukosten per kilo zijn opgenomen voor o.a. broeikasgassen en stikstof. Een heffing op vlees levert afhankelijk van het tarief jaarlijks 850 tot 1700 miljoen euro op en zorgt voor 2-4,2 Mton CO2-eq. reductie jaarlijks. Het leidt tot lagere zorgkosten, een minder overbelast zorgstelsel en een gezondere bevolking, wat goed is voor onze economie met enorme krapte op de arbeidsmarkt. De opbrengsten van een eco-taks op vlees kunnen deels teruggesluisd worden naar alle boeren, ook degenen die exporteren. De terugsluis is dan vormgegeven via een nieuw subsidie besluit, dat formeel los staat van de heffing zelf, die echter wel in hetzelfde jaar 2026 wordt ingevoerd. Wat is een eerlijke, reële prijs voor vlees en zuivel? Volgens de Brede Maatschappelijke Ontwikkelingen (2020) en IBO-Klimaat (2023) zijn er milieuschadekosten per kilo vlees vanwege stikstof, broeikasgassen, fijn stof, biodiversiteitsverlies en landgebruik. Als die externe milieukosten een prijs krijgen, gaat het om een ‘eco-taks’ van 20 eurocent per 100 gram kip, 45 eurocent per 100 gram varkensvlees en 57 eurocent per 100 gram rundvlees en 25 eurocent per liter melk. In het Maatregelfiche IBO-Klimaat is over de heffing op vlees opgenomen dat deze in drie stappen wordt verhoogd van 2026 naar 2030 en 2035. Een meerderheid van bijna 60 procent van de bevolking wil dat er zo’n eco-taks’ komt op vlees en zuivel, mits boeren extra beloond worden en gezond en duurzaam voedsel goedkoper wordt, blijkt uit een recente Ipsos-enquête. Eerlijke beprijzing van vlees, zuivel en eieren is nodig en mogelijk op zo’n manier dat voedsel gemiddeld goedkoper wordt, als we tegelijk groente, fruit, vlees- en zuivelvervangers, brood en biologisch voedsel 9-20 procent (fiscaal) subsidiëren via een 0 procent btw-tarief en/of een aanvullende subsidie op deze producten voor supermarkten en bedrijfslunches. Hierdoor groeit de vraag naar deze duurzame en relatief gezonde producten vanzelf en krijgen milieuvriendelijke boeren een beter verdienmodel.
Overigens vinden wij de voor de biologische landbouw beschikbaar gestelde middelen ontoereikend om het doel te halen van 15% biologisch landbouw areaal in 2030, ruim een verdriedubbeling van het bioloigische areaal in zes jaar tijd. Er wordt omgerekend maar slechts 6 miljoen euro per jaar tot 2035 euro beschikbaar gesteld, 75 miljoen euro voor omschakeling totaal. Hiermee en met de andere aankondigen over 25% biologische catering bij het Rijk en Provincies in 2030 zal het doel niet gehaald worden. Waarom niet 50% biologische catering, waaronder 100% biologische zuivel bij alle overheids en semi overheids restaurants? Dan zouden honderden melkveehouders extra een overstap kunnen maken naar biologische melkveehouderij met een beter inkomen na inlevering van een aantal koeien. Ook zouden grondwaterwingebieden van waterleidingbedrijven verplicht kunnen worden om in 2030 biologische teelt methoden (melkvee, akkerbouw, vollegrondsgroenten, boomteelt) toe te passen zodat zuiveringskosten voor burgers en bedrijven omlaag gaan. De inzet van ruim 8 miljard euro om te komen tot een 25% kleinere veestapel (runderen, varkens, pluimvee) steunen wij. Zonder die inzet zullen de gecombineerde klimaat- en stikstof- en natuurdoelen immers niet gehaald kunnen worden. We wijzen tevens nog op de Menukaart van de Groene11 organisaties, waarin eveneens een aantal goede voorstellen zijn gedaan, o.a. rondom fiscale beprijzing van vlees en zuivel en een 0% btw tarief op groenten, fruit, noten en peulvruchten.
Jeroom Remmers, directeur TAPP Coalitie.
TAPP Coalitie heeft 60 partners, die 0,6 miljoen Nederlanders vertegenwoordigen
06 22 40 77 12