Alarm gezondheidsfondsen: maak ongezond voedsel duurder, gezond goedkoper!

Vandaag hebben 22 organisaties alarm geslagen over een grote gezondheidsramp in de maak, meldde de NOS. Als de samenleving niet snel daadkracht toont en intensief gaat samenwerken voor langer gezond leven, komt de welvaart in Nederland in gevaar. Met deze oproep komen 22 gezondheidsfondsen. Niet eerder kwamen gezondheidsfondsen met een dergelijke urgente en gezamenlijke oproep. "Gezond leven moet voor iedereen juist goedkoper en makkelijker zijn dan ongezond leven", stellen de organisaties in een Manifest. Nu is dat omgekeerd. Dat sluit aan op oproepen van TAPP Coalitie die al 5 jaar pleit om ongezond voedsel via accijnsen duurder te maken (zoals rood en bewerkt vlees, frisdrank en vette zuivel producten) en gezond voedsel juist goedkoper te maken, bijvoorbeeld via 0% btw op groenten, fruit, vlees- en zuivelvervangers en/of huis aan huis healthy food credit cards van 15 euro per maand om deze producten gratis te kopen in winkels.

De organisaties roepen de overheid op tot hoge ambities en nieuw beleid: "we moeten als samenleving vaart maken met de Gezonde Generatie door een omgeving te creëren waarin kinderen gezond op kunnen groeien. Om dit te realiseren treft de overheid ambitieuze
wet- en regelgeving: maak gezond leven gemakkelijk en goedkoop. Stel paal en perk aan industrieën die de leefomgeving vervuilen, maar ook aan sectoren die de directe omgeving van onze jeugd overspoelen met verslavende en ongezonde producten". 

Nederlanders leven korter in goede gezondheid, hebben vaker chronische aandoeningen en 40 procent van de jongeren beweegt te weinig. Om daar verandering in te brengen moet gezondheid het uitgangspunt worden van al het overheidsbeleid, zeggen 22 gezondheidsfondsen. Een manifest met die strekking wordt vandaag aangeboden aan demissionair minister Dijkstra voor Medische Zorg. Volgens de organisaties is "een gezondheidsramp" in de maak en kan die ook de Nederlandse welvaart aantasten. Ongezondheid kost de samenleving veel geld, schrijven ze, en vergroot personeelstekorten. "Deze ontwikkeling stopt niet vanzelf."
Onder de fondsen die zich achter het manifest scharen zijn KWF, de Hersenstichting en het Diabetes Fonds.

Verslavende werking

Volgens het manifest leven mensen met lagere inkomens acht jaar korter dan mensen met hoge inkomens. Ook zouden ze maar liefst 24 jaar korter in goede gezondheid leven. De organisaties wijzen erop dat een ongezonde leefstijl nog altijd makkelijker en goedkoper is dan gezond leven.
"De Wereldgezondheidsorganisatie zegt dat het te wijten is aan vier grote industrieën. Zij hebben een verdienmodel dat de gezondheidsproblemen creëert", zegt hoogleraar Gezondheidseconomie Jochen Mierau in het NOS Radio 1 Journaal. Hij gaf advies aan de organisaties. Volgens Mierau zijn de tabaks-, alcohol-, bewerkt voedsel- en fossiele brandstofindustrie de schuldige.
Hij noemt roken als voorbeeld. "Er is geen reden om te roken, toch zien we in Nederland dat het aantal rokers langzaam weer aan het stijgen is. We hadden tabaksreclame en de verkoop ingeperkt, maar daar is vervolgens omheen gewerkt en terug ingevoerd met de introductie van vapen."
Daarnaast zorgen voedselproducenten volgens Mierau ervoor dat ongezond eten verslavend is. "Producten worden zo gemaakt dat wij er een verlangen naar krijgen. Het lijkt uit onszelf te komen, maar het wordt heel bewust ontwikkeld zodat we er een verslavend gevoel aan krijgen."

Preventie wordt genoemd in hoofdlijnenakkoord

In het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB wordt preventie, dus het voorkomen van gezondheidsproblemen, genoemd. Dat moet "meer centraal" komen te staan, "inclusief sport en bewegen, om de gezondheid te verbeteren, gezondheidsverschillen te verkleinen en de zorgvraag te beheersen". Maar in de financiële bijlage van het akkoord wordt veel geld voor preventie juist geschrapt.

Op het ministerie van Volksgezondheid komt een staatssecretaris voor Jeugd, Preventie en Sport. Kandidaat daarvoor is Vincent Karremans (VVD).
Volgens Mierau moet Nederland het gezondheidsprobleem nu echt serieus gaan nemen. "In de grondwet staat dat de overheid maatregelen moet treffen om de volksgezondheid te beschermen", zegt hij. Ook zou het volgens hem goed zijn als er gezondheidsdoelen worden geformuleerd en daar beleid op wordt gemaakt, net zoals dat met begrotingsdoelen gebeurt.
Ook zouden bedrijven als supermarkten hier aandacht aan moeten besteden, zegt Mierau. "Ziekmakende producten moeten niet aangeprezen worden. Daarnaast moeten de maatschappelijke kosten meegenomen worden in de prijs van die producten."

Gezondheidstop

Komend jaar willen de 22 samenwerkende gezondheidsfondsen een 'gezondheidstop' organiseren. Overheid, bedrijfsleven, maar ook wetenschap, zorg- en patiëntenorganisaties moeten daar concrete afspraken maken over de bevordering van de gezondheid van Nederlanders. Voorzitter Hans Schirmbeck zegt dat de fondsen niet alleen aandacht willen voor hun zorgen, "maar tegelijkertijd in actie willen komen en het voortouw willen nemen".