RIVM: 2/3 Nederland te dik - heffing suiker & vlees nodig

Vandaag publiceerde het RIVM een rapport 'Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2024' over de beleidskeuzes die nodig zijn om Nederland gezond te houden. Over 25 jaar zijn 64 procent van alle Nederlanders te dik en eten ze ongezond, en kan de zorgsector de hulpvragen door toenemende ziekten niet meer aan, als een deltaplan uitblijft. RIVM-Directeur Martith Volp luidt de noodklok, onder andere in Trouw: "Stevig ingrijpen door de overheid is nodig (...) Een suiker- en vleestaks zou de leefstijl van mensen kunnen verbeteren, net als programma's van het vapen en roken af te helpen'. Het rapport stelt: 'Minder vlees eten en zuivelproducten gebruiken, draagt bij aan vermindering van de uitstoot van broeikasgassen en een verbetering van de gezondheid'. 

Gister riepen diverse gezondheidsfondsen de overheid ook al op om extra maatregelen te nemen om ongezonde voeding tegen te aan, omdat zo'n 80 procent van het aanbod van voedsel bij supermarkten nog steeds ongezond is en supermarkten nauwelijks iets doen om dat te verbeteren. Supermarkten zetten consumenten nog steeds aan tot ongezond eten, ondanks beloftes. Dit blijkt uit het nieuwste onderzoek van Superlijst Gezondheid, een initiatief van denktank Questionmark in samenwerking met de gezondheidsfondsen Diabetes Fonds, Hartstichting, Maag Lever Darm Stichting en Nierstichting. Gezamenlijk doen zij een uiterst dringende oproep voor wettelijke maatregelen die zorgen dat supermarkten de noodzakelijke stappen zetten. Ongezonde voeding is één van de belangrijkste vermijdbare doodsoorzaken in Nederland en leidt jaarlijks tot 13.000 doden. Supermarkten spelen een cruciale rol in het eetpatroon van consumenten, aangezien 70% van wat mensen eten hier vandaan komt. Toch ondernemen supermarkten nauwelijks stappen om hun aanbod gezonder te maken. Dat blijkt uit de nieuwste editie van de Superlijst Gezondheid. "Het is daarom de hoogste tijd dat de overheid krachtig optreedt, zodat alle supermarkten verplicht worden om hun assortiment, aanbiedingen en winkelinrichting gezonder te maken. Zonder zo’n wettelijke aanpak beloont de marktwerking vooral de supermarkten die achterblijven op het gebied van gezondheid", aldus de fondsen, waarbij zij eerder ook voor prijsbeleid pleitten zoals goedkoper maken van gezond voedsel.

TAPP Coalitie roept het kabinet en de Tweede Kamer op om 'de kop uit het zand te trekken' en niet meer weg te duiken om effectieve maatregelen nemen waardoor Nederlanders gezonder zullen gaan eten. Jeroom Remmers: 'Dit is geen betutteling maar pure noodzaak om de BV Nederland gezond draaiend te houden. Om te voorkomen dat vrijwel alle Nederlanders chronisch ziek worden, te voorkomen dat zorgkosten nog meer stijgen en zorg alleen voor rijken betaalbaar blijft. De overheid verzaakt haar zorgplicht om alle burgers gezond te houden en te beschermen tegen de verleidingen van voedsel bedrijven en supermarkten. Nu leven lage inkomens groepen 14 jaar korter in goede gezondheid; juist voor hen is nu actie nodig. Dat kan via huis-aan-huis healthy food boodschappenkaarten voor iedereen, zodat gezond en duurzaam voedsel betaalbaarder wordt. Dit is een alternatief voor nul procent btw op groente, fruit en vleesvervangers. Op zo'n boodschappenkaart kan  bijvoorbeeld 20 euro per maand gestort worden om gratis gezond eten kopen. Tegelijk zal voedsel dat we teveel eten en wat vervolgens leidt tot chronische ziekten en overgewicht veel duurder maken zoals vlees, fastfood en suiker'.

De Nationale Postcode Loterij kent al zo'n jaarlijkse boodschappenkaart van 12,50 euro, gratis te besteden bij Albert Heijn voor gezond voedsel. De Rijksoverheid kan zo'n kaart voor alle winkels en voor iedereen die dit wil (of voor Nederlanders onder 1,5x modaal) beschikbaar stellen, wat zo'n 2 miljard euro kost, maar vergoed kan worden door heffingen op ongezond eten. Zo dalen de zorgkosten en blijft Nederland ook in de toekomst gezond, wat goed is voor de economie, ook gezien de krappe arbeidsmarkt. Het Rode Kruis werkt al met dergelijke kaarten voor lage inkomensgroepen, die niet terecht kunnen bij Voedselbanken. Men krijgt daar een half jaar  €21,50 per week geld bijgeschreven op een boodschappenkaart, te besteden bij de meeste supermarkten, bakkers en groentewinkels. Bij de nieuwe 'healthy food' boodschappenkaart zal een selectie gemaakt moeten worden welke gezonde en duurzame voedingsmiddelen wel en niet 'gratis' gekocht kunnen worden.