De werkelijke voedselprijs wordt berekend, maar wie betaalt?

Gisteren vond de afsluitende conferentie plaats van het PPS Project 'True price - van inzicht naar actie'. Deze publiek-private samenwerking is een onderzoeks project van vier jaar over de toepassing van 'true pricing' in voedsel ketens, waarbij bovenop de winkelprijs de 'true price' berekend wordt van externe milieukosten en externe sociale kosten (zoals onderbetaling van de boer of kosten voor dierenwelzijn). Het PPS Project, uitgevoerd door de WUR (Wageningen Universiteit) werd financieel gesteund door 21 organisaties, waaronder TAPP Coalitie die jaarlijks 2500 euro bijdroeg aan het project. De True Price PPS leverde ruim 40 true price rapporten op, waarmee 1 miljoen euro mee gemoeid is. In een van de rapporten werd bijvoorbeeld een true price berekend voor gangbaar en biologisch varkensvlees en werd een Duitse consumentenheffing op vlees als overheidsmaatregel onderzocht.

Andere partners waren: ABN-AMRO, Albert Heijn, AMS-Institute, BioNederland, Biowinkelvereniging, Dilmah Europe, Flevo Campus, Gemeente Amsterdam, Gemeente Flevoland, HAS Hogeschool, Hutten Catering, LTO, MVO Nederland, Oregional, Plantlab, PintoA, Power-ED, Rainforest Alliance, Respect Farms, RIVM, Solidaridad, Transitiecoalitie Voedsel, True Price, Verstegen Spices & Sauces, V’Business Vitam, VLB en WUR-Facilitair Bedrijf.  De inzet van het project is om hiermee duurzaamheid bij voedsel inzichtelijk te maken. Alle externe effecten van de productie en consumptie worden inzichtelijk. Verder bouwt TCA aan een eerlijk beloningsysteem voor duurzame keuzes. De markt, en zo ook de consument, kan zo bijdragen aan duurzaamheid zonder dat wetgeving of subsidies daarbij nodig zijn. De ‘echte prijs’ komt dan vanuit de markt. Bij de conferentie werd het eindrapport en de resultaten gepresenteerd. Het project leverde vooral bij cateraars voorbeelden op waarbij klanten daadwerkelijk de 'true price' betaalden voor voedsel. Enkele natuurwinkels, zoals de Aanzet in Amsterdam, doen dit nu ook. Albert Heijn paste het een paar weken toe bij koffie in 3 locaties. Helaas zet de praktijk van true pricing zich nog niet echt op grote schaal door. Daarvoor vinden veel bedrijven het te spannend om eenzijdig prijzen te verhogen. De overheid moet worden voor een gelijk speelveld. Maar politieke partijen vinden het beprijzen van voedsel helaas vaak ook te spannend, al komt er wel een suikertaks. 

Het eindrapport is hier te lezen. 

WUR ontwikkelde ook een video over het begrip 'True Cost Accounting'. 

TAPP Coalitie bepleit 'true pricing', een eerlijke prijs voor voedsel producten, waarbij alle externe milieukosten en sociale kosten in de rpijs worden opgenomen, zeker bij vlees en zuivel, waar deze externe kosten relatief hoog zijn. Dit kan ook zorgen voor een hogere prijs voor de boer. “True Cost Accounting” (TCA) biedt hiervoor handvaten. Het richt zich op alle relevante informatie en waardeert de verschillende effecten, zowel positief als negatief. “De resultaten van dit project zijn relevant in Europa; ze bieden de mogelijkheid om verschillende keurmerken, uit verschillende landen en op verschillende vlakken met elkaar te vergelijken. TCA helpt ons bij het benchmarken op internationaal niveau”, aldus Jeroom Remmers, directeur van TAPP Coalitie. 

Op 28 november vond in Wageningen de conferentie ‘True Cost accounting in verduurzaming van voedselketens’ plaats. Drie partner organisaties van TAPP Coalitie kregen een podium om hun rol aan 'true pricing' te markeren. Michel Scholte van True Price gaf aan dat er inmiddels een wereldwijde beweging is die 'true pricing' toepast in de praktijk en in onderzoek. Hij is er al bijna 15 jaar mee bezig; zijn eerste klant was Tony Chocolonely. Hij vertelt trots dat inmiddels ook de FAO true pricing van voedsel centraal heeft gesteld in hun baanbrekende SOFA 2023 en 2024 rapporten. Roxana de Raad van MVO Nederland vertelde over 'true pricing' bij koffie, terwijl Caspar van Thiel, analist duurzaamheid bij Hutten vertelde over hoe zij true pricing toepassen in de catering. Wilco de Lijster van het ministerie van Landbouw (LVVN) vertelde dat TCA onderdeel van het overheidsbeleid wordt (o.a. bij catering en aanbestedingen) en het helpt bij verduurzaming van voedselsystemen. Voor nieuwe TCA projecten zal er geld beschikbaar komen. In het eerste kwartaal van 2025 zal het ministerie de contouren presenteren van een voedselstrategie, die eind 2025 gepubliceerd zal worden.  Er komt ook een evaluatie van het beleid voor duurzaam voedsel 2023-2024. Ook op Europees vlak is er veel aandacht voor TCA en uniformering en standaardisatie van true pricing informatie, ook vanwege de rapportage voor CSRD. De Lijster stelt 'beprijzen van externaliteiten bij voedsel is uiteindelijk onvermijdelijk, omdat de samenleving erom vraagt. Wanneer, dat weet ik niet'. Onderzoeker Koen Boone noemde dat de meest voor de hand liggende toepassing van true pricing is dat de overheid voedsel gaat beprijzen. 'Alle economen zeggen dat je externe kosten moet beprijzen via heffingen'. In dat verband noemde hij de vleestaks. Die zou ingevoerd moeten worden, maar dan wel zo dat je lage inkomensgroepen compenseert. Hij noemde ook dat het ministerie van Landbouw (LVVN) een witboek 2050 heeft gepubliceerd waar dit soort voorstellen en true pricing ook al genoemd worden. Boone is betrokken bij een Europese onderzoeks werkgroep footprint waarin hij met vier andere EU landen werkt aan een ecolabel voor voedsel - met geharmoniseerde duurzaamheids data - in opdracht van de EU Commissie. Die informatie moet tot op boerderij niveau kloppen. Binnen de Strategische Dialoog voor de Toekomst van de Landbouw is ook afgesproken dat deze duurzaamheids data voor Europese voedsel producten er moet komen; dat krijgt ook een plek in de voedsel visie van de nieuwe Europese Commissie die de komende 100 dagen gepresenteerd zal worden. TCA informatie moet zo dus ook een plek krijgen in het nieuwe EU beleid voor landbouw en voedsel. 

100-dagen visie nieuwe Europese Commissie
In september zijn de resultaten van de Europese strategische dialoog over de toekomst van de EU-landbouw gepresenteerd. Partijen en stakeholders over de gehele breedte hebben hiermee een visie voor de toekomst van de landbouw in de Europese Unie gepresenteerd. In deze strategische dialoog wordt gesproken over 'duurzaamheids data' in voedsel ketens en het vergelijkbaar maken van keurmerken van verschillende vlakken en landen met elkaar.

De nieuwe Europese Commissie dient dit dan ook op te nemen in de visie die zij in de 100 dagen dient te presenteren. Het vergelijkbaar maken van keurmerken wordt onderdeel van de plannen van de Europese Commissie.  Nu zijn keurmerken vaak eendimensionaal: ze richten zich op klimaat, of biodiversiteit, of dierenwelzijn.  Als er ook vanuit de wetenschap consensus is over de echte prijs, helpt dat bedrijven bij het ontwikkelen van duurzaamheidsinitiatieven (inclusief de 'true price', en helpt dat de Europese Commissie bij de beoordeling van zulke samenwerkingsverbanden en om deze vrijstelling te verlenen van bepaalde voorwaarden vanuit de mededinging.