EU-landbouwvisie Copa-Cogeca geen vervanging voor Strategische Dialoog

Copa-Cogeca, de EU-sectororganisatie voor boeren, presenteerde op 18 december een nieuwe visie op de toekomst van de EU-landbouw, twee maanden vóór de presentatie van de EU landbouw- en voedselvisie in februari 2025 door de nieuwe Europese Commissie. Het is duidelijk een poging die visie naar de hand te zetten van de meer grootschalige landbouwbedrijven. Slechts drie maanden geleden, in september, ondertekende Copa-Cogeca echter ook de Strategische Dialoog over de Toekomst van de Landbouw. De nieuwe visie van Copa staat hier op belangrijke onderdelen haaks op. Hoe betrouwbaar is Copa-Cogeca? De Europese Commissie, EU-landbouwministers en het Europees Parlement kunnen beter luisteren naar de aanbevelingen van de Strategische Dialoog over de Toekomst van de Landbouw in plaats van naar deze nieuwe eenzijdige sectorale visie van Copa-Cogeca.

In het rapport van de Strategische Dialoog, dat ook door Copa-Cogeca is ondertekend, bevelen de ondertekenaars 'hun gedeelde perspectieven aan bij de Europese uitvoerende macht als oriëntatie voor actie.' (...) 'Het is – zoals alle leden hopen – een belangrijke stap richting economisch rendabele, duurzame en sociaal verantwoorde landbouw, voedselsystemen en plattelandsgebieden in de Europese Unie.' Copa-Cogeca steunde dus de aanbevelingen in het rapport van de Strategische Dialoog.

De vier belangrijkste verschillen tussen de Strategische Dialoog en de nieuwe visie van Copa zijn: EU-landbouwsubsidies (CAP), vlees versus plantaardige eiwitten, klimaatbeleid en fiscaal beleid & eerlijke prijzen.

Dit wordt ook besproken in de brief die TAPP Coalitie stuurde aan EU-commissarissen en EU-ministers van Milieu en Landbouw.

EU-landbouwsubsidies

Het rapport van de Strategische Dialoog stelde dat CAP-subsidies niet langer gebaseerd zouden moeten zijn op (alleen) gebiedsgebonden directe betalingen per hectare, maar op 'economische levensvatbaarheid van boeren: alleen boeren die het het hardst nodig hebben (met name in gebieden met natuurlijke beperkingen, kleine boerderijen, jonge boeren, gemengde boerderijen en nieuwe toetreders) en die positieve milieueffecten, sociale uitkomsten en dierenwelzijn bevorderen.' In hun nieuwe visie stelt Copa echter dat 'gebiedsgebonden directe steun voor alle boerderijen ongeacht grootte en type bedrijf' behouden moet blijven. Dit betekent dat vooral grote boerderijen (zoals melkveebedrijven), agrovoedingsbedrijven en andere entiteiten zoals verzekeraars met veel grond blijven profiteren van EU-landbouwsubsidies. De meeste EU-belanghebbenden willen juist af van deze CAP-subsidies die vooral grote boerderijen bevoordelen, terwijl kleinere, agro-ecologische en biologische boerderijen en jonge boeren meer steun nodig hebben.

Plantaardige eiwitten versus vlees

In de Strategische Dialoog ondertekende Copa-Cogeca de volgende aanbevelingen:

1. 'Ondersteunen van trends richting een dieet met meer plantaardige eiwitten.'
2. 'Ontwikkelen, voor 2026, van een EU-actieplan voor plantaardige voeding, om zo de plantaardige agrovoedingsketens van boer tot consument te versterken.'
3. 'Lanceren van een Europese campagne om het bewustzijn te vergroten over het belang van gezondere en duurzame keuzes.'
4. 'Zorgen voor samenhang tussen EU-agrovoedingsbeleid en andere beleidsdoelstellingen zoals gezondheidsrichtlijnen en duurzaamheidsdoelen.'

In hun nieuwe visie komt Copa echter met voorstellen die tegenovergesteld zijn:

1. 'Juridische bescherming voor namen van dierlijke voedingsmiddelen' (wat de verkoop van plantaardige vleesalternatieven zou beperken).
2. 'Gelijke EU-voedselpromotie voor alle sectoren' (ongeacht negatieve effecten op duurzaamheid of volksgezondheid, om bestaande promotiesubsidies voor vlees, zuivel, wijn, etc. te behouden).
3. Geen enkele vermelding van het EU-actieplan voor plantaardige voeding of ondersteuning van trends richting plantaardige eiwitten.

Klimaatbeleid

De Strategische Dialoog pleitte voor 'een samenhangend beleidspakket van stimuleringsmaatregelen met prikkels en regelgeving'. Over een Emissiehandelssysteem voor de landbouw (AgETS) was men het eens dat 'er een duidelijke noodzaak is om broeikasgasemissies in de sector te verminderen met een krachtig instrument' en dat 'opbrengsten uit een mogelijk AgETS uitsluitend gebruikt moeten worden voor minder welvarende huishoudens en investeringen in de transitie van de landbouwsector.'

In de nieuwe visie wil Copa-Cogeca echter nieuwe wetgeving volledig uitsluiten (zelfs als deze slechts beperkte administratieve lasten met zich meebrengt). Copa accepteert alleen bestaande wetgeving en pleit voor een EU-systeem voor gecertificeerde koolstofverwijdering, zonder geloofwaardige stappen richting klimaatneutraliteit in 2050.

Fiscaal beleid en eerlijke prijzen

In de Strategische Dialoog ondertekende Copa-Cogeca:
- 'De Europese Commissie en lidstaten moeten fiscale instrumenten bieden zoals btw-verlagingen op duurzamere producten.'
- 'De werkelijke kosten (the true price) van voedselproductie moeten beter worden weerspiegeld in de marktprijzen.'

In de nieuwe visie ontbreekt elke verwijzing naar btw-verlagingen of werkelijke kosten in marktprijzen. Copa noemt wel 'het verbod op verkoop onder kostprijs tegen 2025' als instrument. Hiermee komt wellicht een deel van de externe kosten terecht in voedselprijzen.

Conclusie

Copa-Cogeca is als boerenorganisatie slechts een van de 30 belanghebbenden in de voedings- en landbouwsector die deelnamen aan de Strategische Dialoog over de Toekomst van de Landbouw, gestart door Ursula von der Leyen, voorzitter van de EU Commissie. Andere belanghebbenden, zoals detailhandel- en horecabedrijven, banken, universiteiten, agro-ecologische en biologische boerenverenigingen, consumentenorganisaties, milieu-, natuur-, gezondheids- en dierenwelzijnsorganisaties, zijn eveneens belangrijk en hebben met Copa-Cogeca afspraken gemaakt in de Strategische Dialoog over onderwerpen waar alle partijen overeenstemming over bereikten. Daarom kan de Europese Commissie beter luisteren naar de aanbevelingen van de Strategische Dialoog dan naar de meer eenzijdige aanbevelingen van de EU-landbouwvisie zoals die op 18 december door Copa-Cogeca werd gepresenteerd. Deze organisatie vroeg ook om een bevoorrechte positie in het bestuur (exclusieve rollen in dialogen met de Europese Commissie en in besluitvorming over het Fonds voor een Rechtvaardige Landbouwtransitie en het Natuurherstel fonds). Uiteraard is zo'n bevoorrechte positie onacceptabel en niet in lijn met de uitkomsten van de Strategische Dialoog.

In de taakomschrijvingen van alle EU-commissarissen wordt al verwezen naar de implementatie van de aanbevelingen van de Strategische Dialoog over de Toekomst van de Landbouw. EU-commissarissen zullen zich aan hun taken moeten houden. Ze doen er goed aan niet te luisteren naar alle voorstellen van Copa-Cogeca, die soms het tegenovergestelde stellen van wat al is overeengekomen. Het is waar dat (jonge) boeren toekomstperspectief nodig hebben en dat de Europese Commissie dit moet garanderen, vooral omdat slechts 11 procent van alle EU-boeren jonger is dan 40 jaar. Maar er zijn betere manieren om dit te bereiken dan de visie van Copa-Cogeca die vorige week werd gepresenteerd.

Eerlijke concurrentie voor boeren garanderen en dit combineren met klimaatdoelen betekent bijvoorbeeld dat detailhandel- en horecabedrijven door de Europese Commissie moeten worden gedwongen om niet alleen verkoop onder de kostprijs te verbieden, maar ook om de 'echte prijs' te betalen voor voedingsproducten, inclusief alle externe klimaatkosten per kilogram product. Op deze manier kunnen boeren investeren in klimaatoplossingen en de kosten dragen van een downstream Agri-ETS, met een CBAM (grensheffing) op de import van vlees en zuivel.

De Europese Commissie moet ook luisteren naar de aanbevelingen van zowel de Strategische Dialoog als Copa-Cogeca om wederkerigheid in handelsdeals over productiestandaarden (klimaat, dierenwelzijn, milieu, etc.) te garanderen. Daarom mogen EU-beleidsmakers en EU-lidstaten de deal van de Europese Commissie met Mercosur niet accepteren, omdat er geen wederkerigheid is in productiestandaarden en belangrijke zorgen van boeren en klimaat-NGO's niet serieus worden genomen.

We herinneren eraan dat in april 2024 een brief is gestuurd aan Ursula von der Leyen en de EU-commissarissen over de noodzaak van een downstream Agri-ETS. Deze brief is inmiddels medeondertekend door Caring Farmers, de European Alliance of Plantbased Foods, Youth and Environment Europe (YEE), Ecopreneur.eu, de European Vegetarian Union, ProVeg International, Green Impact, Compassion in World Farming EU, Federazione Nazionale Pro Natura, Questionmark, Real Food Systems, Deutsche Stiftung Meeresschutz, TransiTerra (Frankrijk), Union Vegetariana Espanola, de TAPP Coalitie en de Transitiecoalitie Voedsel (TcV). Ecopreneur vertegenwoordigt 5.000 Europese bedrijven, terwijl EAPF en TAPP Coalitie onder meer grote voedingsbedrijven vertegenwoordigen.