Agri-Food ETS Conferentie Brussel - Toekomstige Klimaat Actie? Voordelen, Risico's en Alternatieven

Op 17 februari werd in Brussel de conferentie Agri-Food ETS - Future Climate Action? Benefits, Risk & Alternatives georganiseerd door TAPP Coalitie, Rabobank en FoodDrinkEurope in Brussel. Het is een publieke dialoog over de voordelen & risico's van een mogelijk Agri-ETS, voor de voedsel & dranken sector, vlees & zuivelproductie, en met het oog op een CBAM importheffing. Elf sprekers en 80 personen in het publiek en meer online, onderzochten mogelijke effecten van een Agri-ETS, om mogelijke oplossingen en voordelen voor de sector te vinden. Het beleidsinstrument Agri-ETS werd ook genoemd in de Strategische Dialoog over de Toekomst van de Landbouw. Voorzitter was Florence Ranson (voormalig directeur Communicatie & Public Affairs FoodDrinkEurope). Hier is een video om het hele evenement te bekijken, met een korte videosamenvatting van citaten van alle sprekers. Hier is een samenvattend verslag van het evenement (3,5 pagina's). 

Het Deense Voorbeeld

Deense sprekers plaveiden de weg voor het onderwerp CO2-beprijzing in de landbouw, met CO2-belasting voor de veehouderij in Denemarken, te beginnen in 2030.

Louise Wandahl Tavares, Fiscaal Attaché van het Deense Ministerie van Belastingen, gaf een presentatie over de Deense Groene Tripartiete Overeenkomst, inclusief een broeikasgasemissieheffing voor de landbouw vanaf 2030. De Deense boerenorganisatie steunt de CO2-emissieheffing. 

Torsten Hasforth, hoofdeconoom bij Green Thinktank Concito gaf ook een powerpointpresentatie over de Deense Groene Driepartijenovereenkomst en de EU Agri-ETS downstreamoptie voor slachthuizen en zuivelbedrijven, in lijn met het rapport dat ze over deze specifieke beleidsoptie schreven. Zijn boodschap: Een Agri-ETS moet parallel en in samenhang met het GLB (EU-landbouwsubsidies) worden nagestreefd om tegenstrijdige beleidssignalen te vermijden (bv. zowel het beprijzen van broeikasgasemissies als het subsidiëren van emissie-intensieve landbouw). Het GLB kan de inspanningen op het gebied van monitoring (MRV) in een AgETS ondersteunen (via een nieuwe voorwaarde of milieuregeling). Het herbestemmen van inkomsten uit een agETS naar klimaatactie in de sector ondersteunt mitigatiemaatregelen en helpt de mogelijke verdelingseffecten voor consumenten en boeren aan te pakken. Richt bijvoorbeeld een Sociaal Klimaatfonds op, zoals besproken in de Strategische Dialoog.  Een agETS kan niet op zichzelf staan en zal niet alle duurzaamheidsproblemen kunnen oplossen die zich in de landbouw voordoen. Andere broeikasgasemissies in de landbouw, zoals die van bodembemesting en veengebieden, moeten zoveel mogelijk ook worden gedekt door effectieve klimaatregulering in de landbouwsector.

TAPP Coalitie

Jeroom Remmers, directeur van TAPP Coalitie had ook een powerpointpresentatie over hoe een Agri-ETS voor slachthuizen en zuivelfabrieken eruit zou kunnen zien en wat de voordelen en bezwaren zijn, als deze wordt geïmplementeerd. Een Agri-ETS kan EU-doelstellingen voor concurrentie en klimaat combineren omdat ETS een marktgebaseerd beleid is dat zich richt op emissiereductie tegen de laagste kosten (efficiëntie en flexibiliteit). Hij noemt veel voordelen, terwijl risico's en zorgen op een aanvaardbare manier kunnen worden beperkt. In zijn slotopmerkingen zei hij dat goede duurzaamheidsbenchmarks en monitoring van broeikasgasemissies op bedrijfsniveau belangrijk zijn. Een tweede stap kan koolstofbeprijzing zijn. Het is heel belangrijk dat boeren beter betaald krijgen door detailhandelsbedrijven, zodat ze kunnen investeren in beleid om de klimaatverandering tegen te gaan. In zijn toespraak verwacht hij dat een Agri ETS zal leiden tot een nieuwe financieringsstroom richting boeren vanuit consumenten, voedselbedrijven en uit inkomsten van het Agri ETS.

Europese Vertegenwoordigers

Valeria Forlin, plaatsvervangend afdelingshoofd van DG Clima (EU Commissie) was de key note speaker en introduceerde het proces van beleidsontwikkeling voor klimaatactie in de landbouw- en voedselsector. In haar toespraak vertelde ze ook over het nieuwe vrijwillige systeem voor koolstofverwijdering en koolstoflandbouw om boeren financieel te belonen voor het opslaan van koolstof in de bodem. Ze zei dat de Commissie werkt aan één benchmarksysteem voor duurzaamheid om het verzamelen van gegevens voor boeren te vereenvoudigen, zoals aanbevolen door de Strategische Dialoog”.

Hoe denken boeren erover?

Amanda Bjorksell van boerenbond Copa-Cogeca zei tegen een Agri-ETS voorstel te zijn. Haar zorg is dat het zal leiden tot te veel kosten en administratieve lasten voor boeren en tot hogere voedselprijzen voor consumenten. Ze geeft de voorkeur aan subsidies voor boeren om hen te helpen de uitstoot van broeikasgassen te verminderen (bijv. koolstofverwijdering, betalingen voor ecosysteemdiensten).

Alex Datema van de Rabobank vindt dat er zowel beloningen (subsidies) en belastingen nodig zijn, maar dat subsidies de voorkeur hebben. Hij gaf het voorbeeld van de Nederlandse zuivelonderneming Friesland Campina. Zij betalen boeren wat extra per liter melk als de broeikasgasemissies relatief laag zijn. Hij gelooft dat consumenten uiteindelijk meer moeten betalen voor voedsel om boeren in staat te stellen duurzamer te produceren. Hij vindt dat het downstream Agri-ETS voorstel, gesteund door de TAPP Coalitie, goed klinkt, maar hij aarzelt omdat hij niet weet of het ETS systeem meer geld zal genereren in de agrovoedingssector. Nina Schindler van de European Alliance of Co-Operative Banks (EACB), met Rabobank als Nederlands lid, vertelde echter een dag later op een ander FoodDrinkEurope evenement dat een Agri-ETS meer geld en inkomen oplevert voor boeren, zie video met haar quote in antwoord op een vraag van Jeroom Remmers uit het publiek. Ze zei: “Wij vinden de Agri-ETS ook een veelbelovende manier om inkomsten te genereren. De instrumenten van het koolstofmarktmechanisme, zoals een emissiehandelssysteem voor de landbouw, zouden een aanzienlijk effect kunnen hebben en de landbouwsector in de EU een impuls kunnen geven. Het zou ook een bron van nieuwe middelen voor boeren kunnen zijn. Dat is zeker ook een belangrijk aandachtspunt voor onze leden".

Vlees- en voedingssector

Bart Vandewaetere van voedsel- en zuivelbedrijf Nestle vertelde over haar doelstellingen van klimaatneutraliteit in 2050 en hoe melkveehouders veel broeikasgassen kunnen reduceren en zelfs meer geld kunnen verdienen.

Bert Urlings van vleesbedrijf Vion vertelde ook dat varkensboeren echt veel uitstoot kunnen verminderen en dat het monitoren van die uitstoot op boerderijniveau essentieel is om boeren inzicht te geven in hoe ze beter kunnen presteren dan hun collega's. Hij stelde voor om het monitoren van uitstoot op boerderijniveau verplicht te stellen. Hij stelde voor om monitoring van emissies op bedrijfsniveau verplicht te stellen, niet alleen voor een paar bedrijven op vrijwillige basis, en berekende vaste tarieven toe te passen voor alle andere bedrijven. Hij drong er bij de wetgevers op aan om de klimaatgegevens te harmoniseren, want nu moet het bedrijf rapporteren voor het klimaatakkoord van Parijs, maar ook voor de CSRD-richtlijn met verschillende klimaatgegevens. Urling zei een Agri ETS te steunen, maar alleen als de administratieve lasten beheersbaar zijn en verbeterd worden en de emissies op de juiste manier berekend worden.

Katrin Heeren van FoodDrinkEurope vertelde dat ze binnenkort een nieuwe studie zal publiceren over netto nul emissies in de voedselsector, hotspots en zeven beleidsaanbevelingen. Ze vraagt de EU-Commissie om een holistische voedselstrategie te presenteren met subsidies, regels en stimuleringsmaatregelen. Als de aanbevelingen worden uitgevoerd, zal dat tot veel innovaties leiden. 

European Environmental Bureau

Mathieu Mal (EEB) benadrukte dat de landbouwemissies in de EU de afgelopen twee decennia zijn gestagneerd en dat we met de huidige en geplande maatregelen nog lang niet in de buurt zijn van de reducties die nodig zijn om de landbouwsector op weg te helpen naar een klimaatneutrale EU in 2050. Hij waarschuwde voor een overdreven vertrouwen in technologische oplossingen die de kernproblemen niet oplossen, maar ons in plaats daarvan nog meer vastzetten in de inherente duurzaamheid van ons huidige voedselsysteem. Wat er moet gebeuren is duidelijk, zegt hij: “We moeten veel minder dieren fokken en dat op gezondere en natuurlijkere manieren doen, we moeten onze afhankelijkheid van synthetische inputs elimineren en veengebieden moeten nat worden.” Hij roept op tot een beleid met een ambitieuze en bindende doelstelling voor landbouwemissies in 2040 en een verbetering van het bestaande beleid om te zorgen voor een veerkrachtige en gezonde toekomst voor de landbouw in de EU, waarin het milieu, de dieren en de mensen kunnen gedijen.

Agri-ETS Consensus

De meeste panelleden (Katrin Heeren van FoodDrinkEurope, Jeroom Remmers van TAPP Coalition en Long Lam van Trinomics) waren het erover eens dat als er een Agri-ETS zou worden ingevoerd, dit het beste een op zichzelf staand systeem ETS3 zou kunnen zijn. Long Lam adviseerde om het vooral in het begin zo te doen en later te besluiten om het te koppelen aan andere ETS 1 of ETS 2 systemen. Jeroom vertelde dat voor ETS 2 landbouw de CO2 uitstoot van transport (tractoren) ook meegenomen zou kunnen worden. Alle panelleden, inclusief Bert Urlings (Vion) waren het erover eens dat het klimaatbeleid van de EU voor de sector een mix moet zijn van beleidsinstrumenten (subsidies, klimaatnormen en sommigen zien ook een rol voor het beprijzen van koolstof). 

Vragen uit publiek

Sven Harmeling van CAN Europe in het publiek stelde een vraag over een CBAM importheffing op vlees en zuivel, aangezien er niet veel vlees wordt geïmporteerd naar de EU. Verschillende sprekers waren het erover eens dat het toch goed zou zijn om deze CBAM te hebben, om koolstoflekkage te voorkomen en om EU-boeren en voedselbedrijven te beschermen tegen goedkope import van vlees naar de EU, met lagere klimaatnormen. Bovendien zal een CBAM ook leiden tot inkomsten die nodig zijn om boeren meer subsidies te betalen om hen te helpen de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.