De True Animal Protein Price Coalition (TAPP Coalitie) wil de consumptie en productie van eiwitten duurzamer maken, in Nederland en Europa, door het invoeren van een eerlijke prijs incl. milieukosten.
Minahassastraat 1,Bekijk de laatste berichten van True Animal Protein Price Coalition
Momenteel denken we voorzichtig na over de wereld na corona: hoe willen we dat Nederland er straks uitziet? De TAPP Coalitie heeft de afgelopen maanden hard gewerkt aan de invoering van een eerlijke vleesprijs. Met resultaat: op 22 april jl. noemde de regering de invoering van een eerlijkere vleesprijs als belangrijke verduurzamingsoptie voor Nederland in een brief aan de Tweede Kamer. Wij hebben middels de petitie voor een eerlijke vleesprijs al meer dan 50.000 handtekeningen ontvangen en officieel mogen overhandigen aan minister Carola Schouten (viceminister-president en minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit). Bekijk hieronder het overhandigingsmoment:
Klik hier voor het volledige nieuwsbericht.
De consument betaalt nu niet voor de maatschappelijke kosten van vlees, zoals klimaatschade. Dat kan niet langer zo, want dit levert complexe problemen op. Denk daarbij aan de kosten van klimaatverandering, milieuschade, dierenleed, volksgezondheid, het risico op zoönose en de te lage inkomens van boeren. Een eerlijke, iets hogere, vleesprijs pakt die problemen aan en stelt ons in staat om groenten en fruit goedkoper te maken en te investeren in duurzame landbouw. We willen best meer voor vlees betalen als we daarmee zoveel problemen tegelijk helpen oplossen. Waar wachten we nog op?
De TAPP Coalitie heeft een plan ontwikkeld voor een eerlijke vleesprijs om zo in 10 jaar (of sneller) alle milieukosten op te nemen in de prijs van vlees (true price). Daarom publiceerde zij 4 november 2019 het rapport 'Samen op weg naar een eerlijke beprijzing', een voorstel dat goed nieuws is voor boeren, consumenten, het klimaat, de natuur en de landbouwdieren. Dit rapport is gebaseerd op een rapport in opdracht van TAPP Coalitie ontwikkeld: CE Delft/CLM 'Duurzaamheidsbijdrage vlees'.
We pleiten voor een eerlijke prijs inclusief de prijs van externe kosten (milieu en sociale kosten). Denk hierbij aan de kosten van broeikasgassen en stikstof, maar aan ook de kosten voor een eerlijk loon voor veehouders en alle werknemers in de keten (veevoer, slachterij etc). Een eerlijke, wat hogere prijs zal als gevolg hebben dat de consumptie van vlees en zuivel in Nederland en de EU omlaag gaat. De Gezondheidsraad beveelt aan om minder vlees en zuivel te eten en meer plantaardig voedsel. De gezondheidsschade door ongezonde voedselconsumptie is volgens de raad net zo duur als de gezondheidsschade door roken. Dit, terwijl de gezondheidsschade door ongezonde voeding volgens de Wereld gezondheid organisatie (WHO) grotendeels zijn te voorkomen: 80% van de hart- en vaatziekten en 40% van de kankergevallen.
Een eerlijke prijs op vlees is van groot nationaal belang: de ziektedruk en de zorgkosten zullen volgens het RIVM dalen, net als broeikasgasemissies en het verlies van biodiversiteit. Het bespaart hoge uitgaven aan klimaat- en milieubeleid en zorgkosten omdat het een relatief goedkope oplossing is en andere oplossingen duurder zijn. Bovendien laat Kieskompas consumentenonderzoek van juli 2018 zien dat 68,6 procent van de Nederlandse bevolking wil dat: "alle milieukosten in de prijs van vlees opgenomen worden, ook al stijgt hierdoor de vleesprijs". De meerderheid van de bevolking steunt ons dus.
Ons huidige voedselsysteem, voor een groot deel ingericht op consumptie van dierlijk eiwit, heeft een te grote negatieve impact op het klimaat, de natuur en de volksgezondheid. De Tapp Coalitie streeft naar een voedselsysteem met dierlijke producten van hoge kwaliteit en een lage negatieve impact, door het verminderen en belasten van deze impact. Daarom is een eerlijke prijs nodig voor vlees en zuivel. De opbrengst van een eerlijke vleesprijs bedraagt minstens 1 miljard euro per jaar en kan gebruikt worden voor drie zaken:
1) verduurzamen van de landbouw en veehouderij (bijv. kringloop landbouw, milieu, klimaat, natuur, bodem, dierenwelzijn)
2) verlaging van de btw op groenten en fruit, aardappelen en vleesvervangers van 9 naar 5% zoals andere EU landen, of subsidie
3) compensatie van lagere- en middeninkomens voor de hogere prijs van vlees.
Wij denken voor dit laatste aan een verhoging van de zorgtoeslag met 120 euro per jaar voor 4 a 5 miljoen mensen die nu een zorgtoeslag krijgen (een maand gratis zorgverzekering). Dit laatste kost 480-600 miljoen euro per jaar. Maar het zorgt er wel voor dat mensen met een laag of midden inkomen, bijna de helft van de bevolking, er netto financieel op vooruitgaan als vlees duurder wordt. Wel zo'n prettig idee! Zeker voor mensen met een kleine portemonnaie, die sinds 2000 zagen dat groenten en fruit 40% duurder zijn geworden en zorg- en energiekosten jaarlijks ook al stijgen. Hieronder is in een notedop ons voorstel afgebeeld:
De eerlijke vleesprijs is berekend door CE Delft als het gaat om milieukosten voor o.a. broeikasgassen, stikstof en fijn stof en biodiversiteit. Die prijs verschilt per vleessoort (kip, varkensvlees, rundvlees) maar bedraagt minimaal 20 eurocent per ons vlees. Zie hier de rapporten waar onze voorstellen op zijn gebaseerd.
Zie onze film over een eerlijke vleesprijs: Film TAPP Coalitie over eerlijke vleesprijs.
De impact van een eerlijke vleesprijs van 20 eurocent per ons vlees is hieronder weergegeven:
Momenteel betalen we in de supermarkt voor onze 'kiloknallers' een prijs die eigenlijk 20-50% hoger zou moeten zijn:
De klimaatschade per kilo vlees is vooral hoog voor rund- en lamsvlees (19-51 kg CO2 emissies per kg vlees), maar ook voor varkensvlees en kip, vergeleken met bijvoorbeeld eieren (3,6 kg CO2 emissie per kg). De CO2 emissie van plantaardige eiwitbronnen zoals soja of vleesvervangers ligt over het algemeen weer lager dan die van eieren.
BEKIJK HIER ALLE RAPPORTEN WAAR DE EERLIJKE VLEESPRIJS OP GEBASEERD IS
Landbouwminister Carola Schouten (LNV) zei in juni 2019 in het AD al dat voedsel te goedkoop is. Zowel voor het milieu als voor boeren is de prijs te laag, zeker bij vlees. Denk bij een eerlijke vleesprijs ook aan een eerlijk inkomen voor iedereen in de keten: ook de boeren die soja verbouwen en de laag betaalde arbeiders in binnen- en buitenlandse slachthuizen met slechte arbeidsvoorwaarden. Sojatelers of omwonenden in Zuid-Amerika krijgen regelmatig te maken met mensenrechtenschendingen, lage lonen (geen living wage) of slechte arbeidsomstandigheden. In Europese slachthuizen zijn sinds de corona crisis de slechte arbeidsomstandigheden, zeer lage lonen en te krappe huisvesting van veel werknemers zonder vaste contracten sterk in de belangstelling gekomen. Een laag loon houdt prijzen van vlees kunstmatig laag. Ook supermarkten hanteren geen eerlijke vleesprijzen als ze stunten met kiloknallers, soms onder de inkoopprijs. Vice voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans heeft daarom in de Farm to Fork Strategy (20 mei 2020) maatregelen aangekondigd die supermarkten dwingt te stoppen met dit soort praktijken.
Zeventig procent van de bevolking is bereid om milieukosten in de vleesprijs op te nemen, bleek uit een enquête van Kieskompas onder ruim 4000 Nederlanders. De TAPP Coalitie heeft uitgezocht hoe die wens van de bevolking omgezet kan worden in wat we voor vlees betalen. Dit voorstel is zoals gezegd in een poll voorgelegd aan de lezers van het AD. Daaruit blijkt dat 63% het voorstel steunt. Uit een enquête van DVJ Insights bleek al dat 54-62% van de stemmers op regeringspartijen VVD, CDA, D66 en CU akkoord gaat met een eerlijke vleesprijs, mits groenten en fruit goedkoper worden en boeren extra betaald krijgen, zie hieronder:
De TAPP-Coalitie heeft gerenommeerde bureaus CE Delft en Centrum Landbouw en Milieu een onderzoeksrapport laten uitbrengen waarin scenario's worden uitgewerkt voor een eerlijke vleesprijs, te betalen door de consument (bijvoorbeeld 2o eurocent per ons vlees extra, ter hoogte van de berekende negatieve externe milieu effecten). U kunt hier het onderzoeksrapport vinden en het bijhorende voorstel van de TAPP Coalitie gebaseerd op dit rapport. De opbrengst van de voorgestelde eerlijke vleesprijs (in de vorm van een accijns) bedraagt ruim 1 miljard euro per jaar. Dit wordt in ons voorstel gebruikt voor enerzijds verduurzaming van de veehouderij (gemiddeld ca. 20.000 euro per jaar per veehouder voor verbeteringen in dierenwelzijn, milieu, klimaat en biodiversiteit). Anderzijds gaat het om btw verlaging van groenten, fruit, aardappelen en vleesvervangers en om compensatie van lagere- en midden inkomens voor de gestegen prijs van vlees. Dit kan op diverse manieren en is een politiek besluit. Het zou kunnen in de vorm van een verhoging van de maandelijkse zorgtoeslag, voor de 4 tot 5 miljoen Nederlanders die een zorgtoeslag ontvangen. Zo gaan zij er 120 euro per jaar op vooruit, terwijl de eerlijke vleesprijs van 20 eurocent per ons vlees (2 euro per kg) leidt tot 90 euro prijsverhoging per jaar (bij gemiddelde consumptie van vlees, namelijk 45 kg per Nederlander).
De verwachting is dat ook lagere- en midden inkomens iets minder vlees gaan eten als gevolg van de maatregelen, omdat vlees in de winkel toch duurder wordt en vleesvervangers en (eiwitrijke) groenten relatief goedkoper worden. De eerlijke vleesprijs, wordt net als de frisdrank accijns geheven bij de producenten in Nederland (slachterijen) en importeurs, als het gaat om vlees voor de binnenlandse vleesconsumptie (een alternatief is dat supermarkten en horecabedrijven de afdracht doen). De export van vlees wordt niet belast. Voor de belastingdienst is de maatregel een uitdaging, maar wel uitvoerbaar, zo is bevestigd. Het gaat maar om een beperkt aantal slachterijen en importeurs waar de accijns wordt geheven en controle is goed mogelijk, al zal het net als bij andere maatregelen inspanningen kosten. Partijen die kosten moeten maken vanwege de invoering, krijgen een compensatie hiervoor.
De milieu impact van een dergelijke eerlijke vleesprijs is heel groot. Dit wordt hieronder in beeld gebracht geredeneerd vanuit eerdere studies. In het hierboven genoemde rapport van CE Delft en CLM zijn de nieuwste cijfers over milieuwinst te vinden.
De TAPP coalitie denkt aan een Fonds Eerlijke Voedselprijzen waarin de meerkosten van de eerlijke vleesprijs terecht komt. Hieruit kunnen vergoeding aan boeren worden betaald voor te leveren maatschappelijke diensten op het gebied van klimaat, milieu, natuur en dierenwelzijn van 600 miljoen euro per jaar vanaf 2021, Dit, omdat er een grote transitie nodig in de manier waarop voedsel geproduceerd wordt in ons land, en de omslag onvoldoende tot stand komt via de vrije markt (mensen blijven kiloknallers kopen en supermarkten voeren een race to the bottom qua inkoopprijzen).
Van de 600 miljoen euro zal ca. 200 miljoen euro nodig zijn voor dierenwelzijnsmaatregelen, ruim 300 miljoen euro voor klimaat- en milieumaatregelen, en ruim 90 miljoen euro voor natuurmaatregelen. Van de 600 miljoen euro is 103 miljoen euro bedoeld voor de varkenshouderij, 74 miljoen euro voor de pluimveehouderij, 322 miljoen euro voor de melkveehouderij en 101 miljoen euro voor de akkerbouw/overige teelten. Ook van koeien wordt (rund)vlees gemaakt.
Onderbouwing effecten eerlijke vleesprijs van 20 eurocent per ons vlees (consumptie in Nederland)
In de afgelopen jaren zijn een aantal rapporten verschenen die een btw verhoging of accijns op vlees hebben doorgerekend, met hun effecten voor het milieu, de verandering in consumptie en inkomsten voor de staatskas.
Tabel 1: effecten fiscale maatregelen op vleesconsumptie en klimaat
| BTW verhoging op vlees (6 naar 19%) | Effect lagere vleesconsumptie (%) | Opbrengst per jaar in miljoen € | Reductie broeikasgas in Mton CO2 eq./jaar |
| CE Delft 2012 | ca. 11% | 800 | ca. 1,8 Mton |
| CE Delft /CLM 2003 | 7% | 580 | 7% |
| PBL 2016 | 5% | 750 | 0,4 |
| Accijns op vlees | Effect lagere vleesconsumptie (%) |
Opbrengst per jaar in miljoen euro |
Reductie CO2 eq. broeikasgassen (%) |
| CE Delft/CLM 2019 | 51% | 1370 | 4,2 Mton (2,7 in NL) |
| CE/CLM 0,25€ /kg | ca. 4% | 336 | ca. 4% |
| CE Delft 1 € /kg | ca 11% | ca 800 | ca 1,7 Mton (11%) |
| CE Delft 2 € /kg | ca. 18% | ca 1400 | ca. 3 Mton (18%) |
| CE Delft 3 € /kg | ca 27% | ca. 2000 | ca. 4,5 Mton |
Bron: CE Delft 2012: Milieu effecten van verbeter opties voor de Nederlandse eiwitconsumptie, zie figuur 12 en 13.
CE Delft is in 2012 uitgegaan van de vleesconsumptie in 2011, die 2% hoger was dan in 2017. Zie rapport 'Vleesconsumptie per hoofd van de bevolking in Nederland, 2005-2017'.
Daarom moet er een actualisering plaatsvinden van de geschatte opbrengst van een eerlijke vleesprijs van 20 eurocent per ons vlees (2 euro/kg). Dit zal geen 1,4 miljard euro zijn per jaar, maar 1,37 miljard euro. Voor de zekerheid berekenen we de verwachtte opbrengst van een eerlijke vleesprijs nog op een andere manier. Veiligheidshalve houden we de lage schatting voor de belastingopbrengst van een accijns van 20 eurocent per ons vlees aan.
Tabel 2: opbrengst per jaar van een eerlijke vleesprijs van 20 eurocent per ons vlees
| Voorgestelde eerlijke vleesprijs | Opbrengst per jaar in miljoen € (op basis van vleesconsumptie in 2017, inclusief reductie effect van de heffing) |
| €0,20 /100 gram op alle vlees soorten bij slachterijen, slagers en vleesimporteurs voor Nederlandse consumptie |
De opbrengst voor de staatskas van een eerlijke vleesprijs van 20 eurocent per ons vlees is 1276 miljoen euro per jaar (uitgaand van 100 gram vlees per gemiddelde Nederlander per dag ofwel 638 miljoen kg vlees per jaar consumptie bij 17,28 miljoen Nederlanders in 2017, waarvan 47,5% varken, 20% rund en restant kip/ overig); inclusief effect van de eerlijke vleesprijs (-18% minder vleesconsumptie), is de verwachtte opbrengst 1046 miljoen euro/jaar. Er zijn ook redenen om aan te nemen dat de vleesconsumptie niet 638 miljoen kg per jaar bedraagt maar 615 miljoen kg per jaar (zie redenatie hieronder). In dat geval betekent een 18% afname van de vleesconsumptie dat een eerlijke vleesprijs van 20 eurocent per ons vlees afgerond oplevert voor de overheid: 1 miljard euro/jaar (504 miljoen kg vlees x 2 euro per kg vlees). Daarom houden we deze berekening aan voor de opbrengst van een eerlijke vleesprijs van 20 euro per 100 gram. |
Bronnen:
https://www.pbl.nl/sites/default/files/cms/publicaties/pbl-2016-opties-voor-energie-en-klimaatbeleid_2393.pdf
https://www.ce.nl/publicaties/1273/milieueffecten-van-verbeteropties-voor-de-nederlandse-eiwitconsumptie
https://www.clm.nl/uploads/pdf/564-klant_betaalt_mee-web.pdf
https://www.rivm.nl/publicaties/food-consumption-in-netherlands-and-its-determinants-background-report-to-what-is-on en https://www.voedingscentrum.nl/nl/nieuws/nederlander-eet-meer-fruit-en-minder-vlees.aspx (100 gram vlees per persoon per dag voor de gemiddelde Nederlander).
Impact van een eerlijke vleesprijs
Op basis van de studie van CE Delft 2012 en een rapport van Blonk voor onderbouwing van de Nationale Week Zonder Vlees kan de impact berekend worden van een eerlijke vleesprijs van 20 eurocent per ons vlees.
Volgens de Nationale Week Zonder Vlees zou een Nederlander de volgende impact halen als iedereen 14,2% minder vlees zou eten (1 dag per week geen vlees gedurende 1 jaar, dus 1/7 deel van de normale hoeveelheid per week). De berekening is in eerste instantie gemaakt, zonder rekening te houden met een overstap op andere producten, als geen vlees meer wordt gegeten.
Bronnen: https://weekzondervlees.nl/waarom-doen-we-dit/ en https://weekzondervlees.nl/wpcontent/uploads/2018/12/Verantwoording-campagne-Nationale-Week-Zonder-Vlees-2019.pdf
6 kg vlees minder gegeten
565 km rijden in een gemiddelde auto bespaard aan broeikasgassen; dat is 100 kg CO2 equivalent
Bijna 1000 liter water bespaard
66 vierkante meter per jaar verminderd landgebruik
Bij 18% minder vlees consumptie per jaar gaat het dus om de volgende impact van een accijns op vlees van 2 euro/kg vlees per persoon:
Bijna 8 kg minder vlees (7,6 kg)
714 km rijden in een gemiddelde auto, ofwel 126 kg CO2 equivalent
ca. 1200 liter water bespaard
84 vierkante meter per jaar verminderd landgebruik
De impact van een eerlijke vleesprijs van 20 eurocent per ons vlees kan berekend worden, als we weten hoeveel Nederlanders er vlees eten die dit als gevolg hiervan minder gaan doen. Er zijn volgens CBS in 2017 17,285 miljoen Nederlanders. Bron: https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/bevolkingspiramide
In het rapport van Blonk voor de Nationale Week Zonder Vlees, is uitgegaan van de Voedsel Consumptie Peiling (VCP) 2016 van het RIVM voor de berekening van de vleesconsumptie van Nederlanders (1 t/m 79 jaar). Per dag eten Nederlanders die vlees eten gemiddeld 110 gram vlees per dag, volgens de VCP 2016. Ongeveer 4% van de Nederlanders zijn volgens de VCP vegetariërs, wat bevestigd wordt door de Vegetariërsbond, die uitgaat van 4-5% van de bevolking. Zie 'Factsheet consumptiecijfers en aantallen vegetariërs'
Daarnaast zijn in de VCP babies t/m 1 jaar en hoogbejaarden van 80 jaar en ouder niet meegerekend in de voedselpeiling VCP. In totaal gaat het volgens CBS hierbij om 966.000 Nederlanders die niet zijn meegerekend in de VCP, naast bijna 700.000 vegetariërs en veganisten (4%). Samen gaat dit om bijna 10% van de bevolking (9,6%). Als we uitgaan van 5% in plaats van 4% vegetariërs en veganisten omdat het om een groeiende groep gaat, valt 11% van de bevolking buiten het VCP onderzoek.
Ook mensen boven de 79 jaar zullen vlees eten, en zelfs relatief veel blijkt uit onderzoek, maar als we er veiligheidshalve van uitgaan dat 11% van de Nederlandse bevolking buiten de gekozen bevolkingscategorie geen (of nauwelijks) vlees eet, gaat het om 15,38 miljoen Nederlanders die gemiddeld 110 gram vlees per dag eten, ofwel ruim 40 kg vlees per jaar (110 gram per dag x 365 dagen). 15,38 miljoen Nederlanders eten samen dan 615 miljoen kg vlees per jaar. Als een vleesaccijns van 20 eurocent per ons vlees leidt tot 18% minder vleesconsumptie, zal de consumptie van vlees afnemen met 110 miljoen kg vlees.
Volgens de berekening van Blonk voor de Nationale Week zonder vlees is de milieu- impact van een week geen vlees eten (geen 770 gram vlees eten):
13,3 kg CO2 equivalent reductie, vergelijkbaar met: 75,9 minder auto kilometers
130,3 liter waterbesparing
8,9 vierkante meter minder landgebruik per jaar
Als vlees dat niet meer gegeten wordt in die week vervangen wordt door een evenwichtig vegetarisch menu met o.a. vleesvervangers, eieren en noten, is de milieu impact van een week geen vlees eten volgens Blonk:
10,2 kg CO2 equivalent reductie, vergelijkbaar met 58,1 minder autokilometers
142,3 liter water
5,8 vierkante meter minder landgebruik per jaar (m2/a)
Het waterverbruik neemt bij overstappen van vlees naar een vegetarisch dieet volgens Blonk niet af, maar toe bij een week geen vlees eten, omdat met name noten relatief veel water nodig hebben.
De milieu impact van 110 miljoen kg minder vleesconsumptie per jaar kan van bovenstaande cijfers worden afgeleid, zie tabel hieronder.
Daarnaast zorgt 18% minder vleesconsumptie tot een besparing van een groot aantal dierenlevens: 18% van 185 miljoen kippen, 6,5 miljoen varkens en 141 duizend kalveren, dus afgerond 33 miljoen kippen, 1,2 miljoen varkens en 25.000 kalveren per jaar in Nederland.
Bron: https://files.wakkerdier.nl/app/uploads/2018/11/19150214/Rapport-vleesverbruik-2017-WUR.pdf
Tabel 3: milieu impact van 18% minder vleesconsumptie bij een duurzaamheidsbijdrage van 2 euro/kg vlees:
| Eerlijke vleesprijs 20 eurocent per ons vlees, zonder effect vervanging vlees door plantaardige eiwitten | Eerlijke vleesprijs 20 eurocent per ons vlees, inclusief effect vervanging van vlees door vleesvervangers |
| 110 miljoen kg minder vlees consumptie | 110 miljoen kg minder vlees consumptie |
| 1,93 Mton CO2 eq. reductie | ca 1,45 Mton CO2 eq reductie |
|
11 miljard km rijden in een auto. (dit is dus minder dan wat CE Delft in 2012 berekende), maar het zijn 275.000 rondjes om de aarde van 40.000 km in een auto die bespaard worden. |
8,4 miljard kg rijden in een auto ofwel bijna 210.000 rondjes om de aarde in een auto van elk 40.000 km. |
| 1294 miljoen vierkante meter per jaar verminderd landgebruik, ofwel 1294 km2 ofwel ruim 7 % van het Nederlandse landbouwoppervlak | Ca 830 km2 verminderd landgebruik, ofwel bijna 5% van het Nederlandse landbouw oppervlak van 1,768 mln ha. |
| Levens bespaard van 33 miljoen kippen, 1,2 miljoen varkens en 25.000 kalveren/jaar | Levens bespaard van 33 miljoen kippen, 1,2 miljoen varkens en 25.000 kalveren/jaar |
Impact van een gezondheidstax op bewerkt en rood vlees in Nederland
Eind 2018 brachten onderzoekers van Oxford University een rapport uit over een health tax on meat: https://www.oxfordmartin.ox.ac.uk/news/health-meat-tax. Hierin wordt gepleit voor een belasting in rijke landen van ca. 100% op de prijs van bewerkt vlees en ca. 16% op de prijs van rood vlees om de gezondheidsschade van het eten van te veel bewerkt en rood vlees te minimaliseren. Zeker de helft van het vlees dat in Nederland wordt verkocht is bewerkt vlees. Rood vlees is rund-, varkens- en lamsvlees. Kip valt dus buiten het onderzoek.
De voorgestelde gezondheidsbelasting kan in 140 landen ingevoerd worden (in arme landen een lagere belasting) en zou dan meer dan 220,000 doden per jaar besparen en meer dan 40 miljard US$ besparen aan gezondheidskosten per jaar. In de bijlage van het rapport is voor afzonderlijke landen nagegaan wat de effecten zijn van invoering van een health tax op vlees.
Voor Nederland zou een heffing van 115% op bewerkt vlees en 27% op rood vlees nodig zijn voor een optimaal gezondheidseffect.
Dit leidt tot een 25% lagere consumptie van bewerkt vlees en tot 1680 minder doden in het jaar 2020, en 376 miljoen euro minder kosten aan gezondheidszorg die aan de vleesconsumptie gerelateerd zijn (430 miljoen USD).
De heffingen zorgen voor een jaarlijkse belastingopbrengst in Nederland van 1,09 miljard euro (0,75 miljard USD voor bewerkt vlees en 0,49 miljard USD voor rood vlees, totaal 1,24 miljard USD). Als gevolg van de health tax gaan mensen wel meer niet-belaste eiwitten kopen zoals kip en melk. Voor gezondheid en milieu is dit een verbetering, de klimaatimpact van deze producten is per kilo veel lager dan van rund-, kalfs- en varkensvlees. Berekend is dat de energie inname door de health tax afneemt met gemiddeld 23 kcal/dag. Dit komt door een afname van 24 kcal/d door bewerkt vlees, 6 kcal/d voor rood vlees en 3 kcal/d voor olieën. Daartegenover staat een toename van kip, melk en eieren met resp. 6, 4 en 0,56 kcal/dag.
Discussie Stichting Agrifacts (STAF) over juiste cijfers impact van een duurzaamheidsbijdrage van 2 euro per kg vlees.
STAF heeft begin maart 2019 een verzoek ingediend bij de TAPP Coalitie om cijfers op een infographic over de impact van een eerlijke vleesprijs aan te passen omdat deze op twee punten niet helemaal correct zouden zijn. Deze infographic was verspreid via social media en stond op de website. STAF gaf o.a. aan: "Samengevat: het gaat om een afname van 1,4 megaton aan broeikasgassen (in CO2-eq)". (en niet 2 megaton).
De True Animal Protein Price Coalition (TAPP Coalitie) is samen met partners op zoek naar de meest correcte cijfers over de (nadelige) milieu- en gezondheid effecten van vlees (en zuivel), omdat dit een ingewikkeld thema is waar cijfers elkaar soms tegenspreken en nieuwe rapporten nieuwe inzichten kunnen geven. Er is bijvoorbeeld onlangs een groot meerjarig onderzoeksprogramma gestart met subsidie van het Ministerie van LNV om de true price te berekenen van o.a. voedsel producten (Echte en eerlijke prijs van duurzame producten).
Daarom verwelkomen wij ook het verzoek van STAF om na te gaan wat de meest kloppende cijfers zijn over de nadelige effecten van de consumptie van vlees. TAPP Coalitie baseert zich op een rapport van Hans Blonk, waarin is onderbouwd wat een week geen vlees eten oplevert voor onder andere het klimaat en verminderd landgebruik. Uitgaande van dit rapport en het rapport van CE Delft uit 2012, en rekening houdend met de milieu effecten van het overstappen van het eten van vlees naar vleesvervangers, heeft de TAPP Coalitie berekend dat een accijns van 2 euro een klimaateffect heeft van bijna 1,5 megaton (Mton) CO2 equivalent. Ter vergelijking: dit is 40% van de klimaatopgave in de landbouw voor 2030, die 3,5 Mton CO2 equivalent bedraagt. Het klimaateffect van een duurzaamheidsbijdrage van 2 euro per kg vlees zonder rekening te houden met overstappen op vleesvervangers is bijna 2 megaton CO2 equivalent (1,93 Mton, zie tabel 3).
Het verschil van inzicht spitste zich toe op het presenteren van cijfers over de impact van geen vlees eten met of zonder daarbij rekening te houden met het eten van alternatieven voor vlees. Zowel op de website van de Nationale Week Zonder Vlees als op de website tappcoalitie.nl waren cijfers gepresenteerd van de milieu impact van geen vlees meer eten. Het is goed dat ook het netto klimaat effect wordt bekeken van het overstappen van vlees op vleesvervangers. Daarbij moet wel bedacht worden dat we in Nederland sowieso meer eiwitten eten dan nodig voor de gezondheid en iets minder (dierlijke/plantaardige) eiwitten eten over het algemeen dus geen kwaad kan en juist bevorderlijk is voor klimaat en gezondheid. Daarom is in het Klimaat Akkoord landbouw en landgebruik afgesproken dat er 10-15% minder eiwitten gegeten moeten worden. Bron: Landbouw en landgebruik - Impact van consumptie op klimaat. Een 18% lagere consumptie van vlees, wat bereikt kan worden met invoering van een duurzaamheidsbijdrage op vlees van 2 euro per kg vlees, draagt dus bij aan de doelen van het Klimaat Akkoord voor de landbouw om 10-15% minder eiwitten te gaan eten. In dit licht, zijn de cijfers van Blonk voor de Nationale Week Zonder Vlees zo gek nog niet, waarin alleen is gekeken naar de effecten van minder vlees eten (zonder te kijken naar effecten van vleesvervangers).
Tenslotte is een lagere vleesconsumptie ook gunstig voor onze gezondheid. In onderstaande infographic is te zien welke voedingsmiddelen relatief gezond en relatief milieuvriendelijk zijn, of juist belastend. Rood vlees (rundvlees, lams- en varkensvlees) is om beide redenen een product dat niet wordt aanbevolen.
Een eerlijke vleesprijs (rundvlees) inclusief alle milieukosten zou in 2030 kunnen leiden tot een halvering van de vleesconsumptie, zie grafiek op basis van het CE Delft rapport Duurzaamheidsbijdrage vlees, 2019:
Nederland kan door het invoeren van een 'eerlijke vleesprijs' inclusief de milieukosten internationaal koploper worden en als 3e voedselexporteur laten zien hoe duurzame voedselconsumptie gestimuleerd kan worden via true pricing, waardoor consumenten sneller overstappen naar gezondere voeding, meer gebaseerd op plantaardige eiwitten. De noodzaak is groot, want internationaal stijgt de vraag naar vlees juist enorm, wat leidt tot een enorme toename van de broeikasgasemissies, terwijl die vanwege het Parijs Klimaat Akkoord juist scherp moeten dalen met gemiddeld 5% per jaar per land tussen 2020 en 2030 om uit te komen op 1,5-2 graden Celsius maximale temperatuurstijging. Zonder dit soort prijsmaatregelen voor vlees, verdubbelt de vleesconsumptie bijna in 2050 t.o.v. 2005. Alle seinen hiervoor staan echter op rood: klimaat, beschikbare hoeveelheid grond voor veevoer, ontbossing en volksgezondheid.
De TAPP Coalitie wil een positieve impact maken op mens, milieu en dier in Nederland en de EU. Dit doen wij door mensen in Nederland en de EU op een concrete manier bewust te maken van de noodzaak voor een eerlijke prijs, inclusief milieukosten, op producten zoals vlees en zuivel. Dit leidt tot een lagere consumptie van vlees en zuivel, wat een positieve impact heeft op o.a. het milieu. Wij laten zien hoe dit gemakkelijk te realiseren is via effectieve beleidsinstrumenten. Wij denken voor Nederland hierbij aan een eerlijke vleesprijs. Dit is een accijns die de ‘true price’ weerspiegelt, inclusief de afgewentelde kosten voor milieu, natuur en gezondheid, te beginnen met 20 eurocent per ons vlees. Deze stijgt elk jaar 1 tot 3 procent tot 2030, totdat dan de volledige berekende 'echte of eerlijke prijs' is opgenomen in de prijs van vlees. De opbrengst van de eerlijke vleesprijs van minstens 1 miljard euro per jaar, wordt gebruikt om de Nederlandse veehouderij te verduurzamen (ca. 450-600 miljoen euro per jaar) en om de lage- en middeninkomens financieel te compenseren voor de hogere vleesprijs. Dit is aan de politiek om te beslissen maar het kan bijvoorbeeld door 5 miljoen mensen die een zorgtoeslag ontvangen, te compenseren via een verhoging van de zorgtoeslag met 10 euro per maand (dit kost 600 miljoen euro per jaar). Daarnaast stellen wij voor om groenten en fruit in prijs te laten verlagen, bijvoorbeeld door de btw te verlagen van 9% naar 5% (EU minimum).
Zie youtube film over eerlijke vleesprijzen https://www.facebook.com/Urgenda/videos/1250520385147249/?t=5 en infographic:
Bij de TAPP Coalitie geloven wij dat elke dag vlees eten niet meer van deze tijd is. Wij willen daarom een meer flexitarisch eetpatroon dichterbij brengen, waarin vlees en zuivel afgewisseld worden met vegetarische gerechten. Dit willen wij bereiken via financiële stimulansen - eerlijke prijzen - maar ook via normering en voorlichting.
Met vaker een dagje zonder vlees en/of zuivel maken we samen het verschil voor de toekomst van onze kinderen, dieren en planeet!
Toelichting op de Missie
De True Animal Protein Price Coalition (TAPP Coalitie) wil de consumptie en productie van eiwitten duurzamer maken, in Nederland en Europa door effectieve beleidsinstrumenten te ontwikkelen zoals een duurzaamheidsbijdrage op vlees en zuivel (een accijns). De Coalitie wil de verhouding veranderen bij de consumptie van dierlijke en plantaardige eiwitten. Nu is die verhouding 60% voor dierlijke eiwitten en 40% voor plantaardige eiwitten. Maar in 2050 zou dat eerder 30% moeten zijn voor dierlijke eiwitten en 70% voor plantaardige eiwitten. Op deze manier is het mogelijk dat veehouderijdieren (zoals koeien, varkens en kippen) alleen veevoer eten dat ongeschikt is voor menselijke consumptie, zoals voedselresten of gras van land dat ongeschikt is voor akkerbouw[1]). Daarnaast streeft de Coalitie na dat in 2050 de totale eiwitconsumptie per persoon in 2050 met zeker 33% is gedaald. Volgens het Voedingscentrum eten we nu gemiddeld in Nederland ongeveer twee keer meer eiwitten dan nodig voor onze gezondheid. De Coalitie adopteert de doelen van de Nederlandse Transitie agenda Biomassa en Voedsel, resulterend in een totaal besparingspotentieel van 12,5 Mton CO2-eq-emissie (productie 4,5 Mton, consumptie 8 Mton. Bron: Blonk Consultancy). In 2025 zou de verhouding tussen dierlijke en plantaardige eiwitten 50/50% moeten zijn. Volgens de Green Protein Coalition levert dit 5,2 Mton CO2 reductie op en wordt er dan 40 kton meer plantaardig eiwit gegeten.
Wereldwijd is voedsel verantwoordelijk voor ruim een kwart van de uitstoot van broeikasgassen. Runderen, voor vlees en zuivel, stoten het meeste uit. Onze voeding bestaat voor gemiddeld 16% uit dierlijke producten, maar veroorzaakt 55% van de aan voeding gerelateerde broeikasgasemissie (RIVM 2016). Nederland heeft zich internationaal verbonden aan klimaat- en duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (UN 2015). De Nederlandse klimaatdoelstellingen zijn alleen haalbaar als we ook de uitstoot van broeikasgas door voedsel aanpakken (RIVM, 2016).
De ‘TAPP Coalitie’ draagt bij aan de eiwittransitie door:
Het ontwikkelen van effectieve beleidsinstrumenten in Nederland en Europa voor de beoogde verschuiving naar meer plantaardige eiwitconsumptie, met een focus op financiële instrumenten, maar ook op normering, verboden en voorlichting. Denk bij financiële instrumenten bijvoorbeeld aan een duurzaamheidsbijdrage op vlees. Dit is een vleesaccijns op basis van 'true price', waarbij (alle) externe effecten op milieu, natuur en gezondheid zijn opgenomen in de prijs en de hoogte van de duurzaamheidsbijdrage is afgestemd op de klimaat- en milieu footprint per kg product, en op de gezondheidseffecten. Denk bij normering bijvoorbeeld aan een EU bijmengplicht van 20% voor plantaardige eiwitten in samengestelde vleesproducten zoals gehakt en hamburgers.
Activiteiten:
· Promotie van de noodzaak voor true pricing, (carbon) pricing en fiscaal beleid.
· Promotie van de noodzaak voor positieve fiscale maatregelen voor plantaardige eiwitten.
· Het ontwikkelen van publicaties en het stimuleren van publiek en politiek debat.
· Het verspreiden van inzichten over de gezondheid van een lagere consumptie van vlees en zuivel en het
aandragen van beleidsvoorstellen op dit vlak.
· Het samenwerken met andere organisaties op het gebied van duurzame voeding.
· Het stimuleren van internationale samenwerking en internationale events.
· Het stimuleren van internationaal klimaatbeleid voor de dierlijke sectoren, conform de doelen van het Parijs
Klimaat Akkoord (bijv. klimaatneutraal vlees en zuivel na 2020).
Sustainable Development Goals
De Sustainable Development Goals (SDG's) zijn zeventien doelen om van de wereld een betere plek te maken in 2030. Ze zijn een mondiaal kompas voor uitdagingen als armoede, onderwijs en de klimaatcrisis. De TAPP Coalitie heeft zijn doelen hieronder omschreven volgens de SDG's:
Onderscheid met andere organisaties
De Coalitie onderscheidt zich van andere reeds bestaande organisaties die zich richten op het bevorderen van consumptie van plantaardige eiwitten:
De Smart Food Coalitie, een organisatie waar enkele tientallen middelgrote voedselbedrijven samenwerken aan beleid voor duurzame landbouw en duurzaam voedsel, maar deze ontwikkelt geen beleidsvoorstellen zoals een duurzaamheidsbijdrage (accijns) op vlees of zuivel. De Green Protein Coalition is een organisatie waarin bedrijven, instellingen en ngo’s en de overheid samenwerken aan het bevorderen van plantaardige eiwitconsumptie in Nederland. Maar deze organisatie werkt niet aan beleidsvoorstellen voor heffingen op of prijsmaatregelen voor vlees of zuivel. Ook is er de Transitie Coalitie Voedsel. Dit is een heel brede organisatie die zich op veel onderdelen richt van voedsel- en landbouwbeleid. Er is een werkgroep Eiwitten actief, waar de Tapp Coalitie mee wil samenwerken bij het ontwikkelen van effectieve beleidsinstrumenten voor heffingen of prijsbeleid voor vlees en zuivel. De coalitie werkt samen met de Vegetariërsbond, Evengeenvlees.nl en ProVeg.com. De Vegetariersbond is de belangenorganisatie voor vegetariërs en veganisten, die het keurmerk beheert voor vegetarische producten. Evengeenvlees.nl heeft als doel om mensen te stimuleren minder vlees te eten, door het informeren van mensen over de nadelen van vlees eten en de voordelen van geen vlees eten en het initiëren en uitvoeren van reclamecampagnes. Proveg is een organisatie die via campagnes en informatie voorziening de consumptie van plantaardige eiwitten stimuleert. Er is ook een doel voor beleidsbeïnvloeding, maar er is geen concreet voorstel uitgewerkt voor beprijzing op vlees en zuivel. Een andere organisatie is de Nationaleweekzondervlees.nl. Hierin werken bedrijven samen om elk jaar in maart consumenten te stimuleren een week geen vlees te eten. Tenslotte bestaat er de Groene11, een samenwerkingsverband van groene milieu- en natuurorganisaties. Maar zij werken vooral aan voorstellen voor verlaging van broeikasgassen in de landbouwsectoren (krimp veestapel) en niet zo op vermindering van de consumptie van vlees of zuivel.
De True Animal Protein Price Coalition sluit zich wel aan bij de doelstelling van de Green Protein Alliance, een coalitie van bedrijven en kennisorganisaties, waarbij de verhouding plantaardig tot dierlijk eiwit in het Nederlandse voedingspatroon verschuift van 37:63% nu naar 50:50% in 2025 (zoals het in 1960 was). Deze verschuiving is vrijwel geheel toe te schrijven aan een forse toename in de consumptie van dierlijke eiwitten. Hierdoor eten de meeste Nederlanders meer eiwit dan ze nodig hebben en is de ecologische impact van ons voedsel- systeem enorm toegenomen. Om ons voedingspatroon zowel gezonder als duurzamer te maken, zullen we minder eiwit moeten eten, en in verhouding meer uit plantaardige bronnen. Deze transitie is ambitieus, maar haalbaar. En het levert naast gezondheidsvoordelen en marktkansen voor bedrijven ook een positieve bijdrage aan het verminderen, tot maximaal 19%, van de totale klimaat voetafdruk van voeding.
Waar staan we nu?
The True Animal Protein Price Coalition bevindt zich in een fase van oprichting en verkenning. Er zijn al enkele Nederlandse en Europese partners. Volgende stappen en prioriteiten zijn:
· Het ontwikkelen en promoten van effectieve fiscale en carbon pricing mechanismes voor dierlijke eiwit producten in Nederland en de EU (waaronder ook het introduceren op grote schaal van klimaatneutraal vlees en zuivel, waardoor deze producten circa 10-20% in prijs stijgen).
· Het bevorderen van internationaal klimaatbeleid voor dierlijke productie sectoren.
· Partners en het bestuur beslissen over de strategie van de organisatie en de activiteiten in Nederland en de EU, gebaseerd op onderzoek, bijeenkomsten en een stakeholder dialoog in 2018.
Uw rol
We zoeken nieuwe partners bij organisaties zoals retail, voedselverwerkende industrie, landbouworganisaties, NGO’s, zorg- en gezondheidsorganisaties, banken etc. Partijen die belang hebben bij een verschuiving van de verhouding in eiwitten richting 50-50% plantaardig en dierlijk in 2025. Partners zullen een plek krijgen aan tafel bij het ontwikkelen van dit initiatief, passend bij de strategie van uw eigen organisatie. Het versterkt de doelen van bestaande platforms zoals de Green Protein Alliance of de Transitie coalitie Voedsel. U kunt uw voordeel doen met het partnerschap omdat u herkend zal worden als voorloper in duurzame voeding. We vragen u ook om een leiderschapsrol binnen uw eigen organisatie. We vragen commitment van u als partner om dit initiatief tot een succes te maken, met de steun van uw eigen organisatie, met gebruikmaking van uw logo voor de website van de Animal Protein Reduction Coalition. Er wordt een bijdrage gevraagd, gerelateerd aan de omzet van uw organisatie. Neemt u gerust contact op met Jeroom Remmers, email info@animalproteinreduction.nl.
Annex 1: Toelichting op de visie
In 2050, zullen er 9 miljard mensen op aarde zijn, 1,5 miljard meer dan nu. Daarom zal de voedselproductie moeten toenemen, maar de voedselproductie en met name vlees en zuivelproducten hebben al een negatieve impact op het milieu, klimaatverandering, biodiversiteit en dierenwelzijn. De verwachting is dat de vraag naar vlees en zuivel nog sneller zullen groeien dan de bevolkingsgroei. Zonder een radicale verandering naar een duurzame vorm van voedselproductie- en consumptie, zal het onmogelijk zijn om 9 miljard mensen te voeden zonder ernstige impact op voedselzekerheid (honger), biodiversiteit, klimaat en milieu. In rijke landen en bij de middeninkomens wereldwijd, is een toename nodig van de consumptie per persoon van plantaardige eiwitten en een reductie van de consumptie van dierlijke eiwitten, om vier redenen:
· Volgens de Britse denktank Chatham House, kan het Paris Klimaat Akkoord nooit gehaald worden, als rijke landen de consumptie van vlees niet verminderen.
· Volgens het Nederlandse adviesorgaan PBL kunnen de mondiale kosten voor klimaatbeleid tot aan 2050 gehalveerd worden, als landen beslissen een lagere consumptie van vlees aan te houden, omdat dit een relatief goedkope manier is om broeikasgassen te verminderen (geen subsidies nodig, alleen belastingen).
· Volgens Voedsel Autoriteiten en de Wereld Gezondheids Organisatie WHO zal de consumptie van rood vlees gehalveerd moeten worden of aanzienlijk verlaagd om te kunnen voldoen aan standaarden voor gezonde voeding. Dit zal tevens leiden tot lagere uitgaven van burgers en de overheid aan volksgezondheid.
· VN medewerkers en beleggingsinstellingen zoals FAIRR (Farm Animal Investor Risk & Return) hebben al gevraagd om heffingen op vlees. FAIRR leden in Nederland zijn bijvoorbeeld grote beleggers zoals Robeco, AEGON, Actiam en Triodos Investment Management.
Wij geloven dat true pricing en eerlijke belastingen op dierlijke eiwitbronnen zoals vlees en zuivel crucial zijn voor de vereiste eiwittransitie die nodig is om de doelen te halen van het Parijs Klimaat Akkoord (maximaal 1,5-2 graden Celsius temperatuurstijging). We geloven ook in de innovatie mogelijkheden van klimaatneutrale vlees- en zuivelproducten. Voedselproducenten, verwerkers en retail organisaties kunnen dit zelf organiseren (bijvoorbeeld via extra eisen van het Beter Leven Keurmerk). Klimaatneutraal vlees zorgt voor een iets duurdere vleesprijs van ongeveer 40-60 eurocent per kg vlees (ca. 30 euro per vermeden ton CO2 equivalent. De hogere prijs is nodig voor klimaatcompensatie).
Stakeholder partnerschappen of nieuwe wetgeving kunnen eraan bijdragen dat de hele sector meewerkt aan klimaatneutraal vlees in alle supermarkten/winkels in Nederland, zodat het niet om een nieuwe nichemarkt gaat maar om mainstream klimaatneutraal vlees. Dit kan indien nodig geregeld worden via de Wet ruimte voor Duurzaamheidsinitiatieven.
Wij vinden dat als het Rijk een duurzaamheidsbijdrage op vlees of zuivel introduceert, een vergelijkbaar bedrag als de heffings inkomsten gebruikt wordt voor twee doelen. Ten eerste kunnen maatregelen betaald worden om de veehouderij en landbouwsectoren verder te verduurzamen (bijv. via carbon farming te subsidiëren) en om plantaardige eiwitten te stimuleren. Ten tweede door consumenten te compenseren voor de wat duurdere vleesprijzen, met name in de lage- en middeninkomensgroepen, via een verhoging van de zorgtoeslag met 10 euro per maand voor 5 miljoen mensen. Een verlaagd btw tarief voor groenten en fruit is ook een optie.
Wij vinden dat de internationale gemeenschap en VN lidstaten zouden moeten beslissen dat de groei van de vlees- en zuivel consumptie in landen vanaf 2020 alleen nog maar klimaatneutraal zal mogen plaatsvinden en dat een reductie van broeikasgassen uit de veehouderij sectoren nodig is in 2040 van ten minste 50% ten opzichte van 2015 VN lidstaten zouden moeten besluiten dat hun vlees- en zuivelsectoren jaarlijks twee procent van de omzet storten in een mondiaal Fonds voor Klimaatneutraal Vlees en Zuivel. Hieruit kunnen betalingen worden gedaan voor CO2 eq reductive en voor klimaatcompensatie. Dit is vergelijkbaar met de VN/ICAO afspraken voor luchtvaart na 2020, maar dan met betere afspraken over klimaatcompensatie en zonder vrijwillige (overgangs)maatregelen.
Roadmap 2018-2020
In 2018 en 2019 zal de Tapp Coalitie haar activiteiten vooral focussen op Nederland, zodat de organisatie eerst kan groeien voordat het begint met Europese en internationale activiteiten in 2020.
Met Nederlandse partners en stakeholders zal de organisatie besluiten nemen over de strategie en activiteiten in Nederland en de EU, gebaseerd op onderzoek, bijeenkomsten en stakeholder dialogen. In 2019 is er een Bestuur aangesteld, bestaande uit o.a. Prof. Pier Vellinga (voorzitter), Floris de Graad (secretaris), Linda Herms (EY, penningmeester), Peter Haring (Unilever), Edwin Bark, Guus ter Haar en Armanda Govers.
Zie hier het beleidsplan 2019-2021 van de TAPP Coalitie.
Organisaties met vergelijkbare doelen:
Nederland
http://greenproteinalliance.nl
https://transitiecoalitievoedsel.nl werkgroep eiwittransitie
https://www.smartfoodalliance.nl
https://www.imvoconvenanten.nl/convenantenoverzicht/eiwit
Internationaal
https://www.lessmeatlessheat.org
https://www.eating-better.org
Nieuwsbrief februari 2021: TAPP Coalitie maakt eigen Stemwijzer Gezond Voedsel / Met Proveg NL organiseren wij: ’New Food Verkiezingsdebat’ op 1 maart / Vleesheffing staat in stemwijzer.nl en jongerenkieswijzer.nl en is een gespreksitem in alle verkiezingsdebatten over voedsel of landbouw
Nieuwsbrief januari 2021: Politieke steun voorstellen TAPP Coalitie / Consumenten enquête: European consumers support higher meat prices / The Green Deal Food Debate: getting the prices right / TAPP in de media / Breng CDA leden op de hoogte! / Verkiezingsdebat op 1 februari
Nieuwsbrief november 2020: aandacht voor het online event ‘The Green Deal Food Debate: getting the prices right’ op 12 november 2020 / Ontmoeting TAPP Coalitie - Duitse landbouw minister Uwe Feiler in Berlijn
Nieuwsbrief oktober 2020: eerste verkiezingsprogramma’s D66, BBB en SP positief voor TAPP / Minister Schouten gaat reële beprijzing vlees uitwerken / de Europese petitie voor een eerlijke vleesprijs
Nieuwsbrief juli 2020: 50.000 handtekeningen opgehaald en overhandigd aan minister Schouten / Manifest Gezonde Voeding / Duitse CDU landbouwminister wil heffing op vlees PBL rapport adviseert vleesconsumptie te verlagen
Extra Nieuwsbrief 2020: Jan Terlouw en Steffi Haazen bij OP1 voor een eerlijke vleesprijs / From Farm to Fork Strategy
Nieuwsbrief mei 2020: petitie Eerlijke Vleesprijs is gestart / regeringsbrief minister Hoekstra over reële vleesprijs / wereldwijde media aandacht ‘True price of meat’ / subsidie Stichting DOEN / internationaal true price project 2021-2025
Nieuwsbrief januari 2020: prioriteiten en events 2020 / wat hebben we bereikt in 2019 / nieuwe data bijeenkomsten partners
Nieuwsbrief november 2019: steun van de bevolking / lancering voornemen Eerlijke Vleesprijs / jongerenorganisaties / toezegging staatssecretaris van financiën / nieuwe partners
Rapporten en video's over een verhoging van de prijs op vlees:
Kijk dit youtube filmpje voor meer info over de TAPP Coalitie: https://www.youtube.com/watch?v=r5sD1dWr78Q&t=3s
Jan Terlouw publiceerde samen met Hans Baaij een artikel in NRC over de invoering van een vlees accijns. Zie voor het artikel deze link.
Hoogleraar gezondheidseconomie Peter Kooreman (Universiteit Tilburg) publiceerde in economentijdschrift ESB een artikel over een vleestax in relatie tot lagere kosten voor de volksgezondheid van tenminste 1 miljard euro per jaar, bij een verdubbeling van de prijs van vlees en een halvering van de vleesconsumptie als gevolg daarvan. Zie voor het artikel deze link. Ook pleitte hij in het NRC voor een vleestax die leidt tot minder vleesconsumptie en dus tot minder darmkanker, in plaats van een peperduur bevolkingsonderzoek naar darmkanker. In dit verband sprak hij van 'zachte' heelmeesters. Zie voor het artikel in het NRC deze link.
De Green Protein Alliance heeft een brondocument 'Naar een meer plantaardig voedingspatroon' gemaakt over gezondheid en plantaardige voeding.
De CO2 reductie van vleesvervangers is te lezen in een rapport van adviesbureau Blonk voor de actie Doe maar lekker vegetarisch van AH, Unilever en de Nationale Postcode Loterij:
https://doemaarlekkervegetarisch.postcodeloterij.nl/waarom-vegetarisch/blonk-consultants
De Gezondheidsraad stelt dat een eetpatroon met minder dierlijke voedingsmiddelen en meer plantaardige voedingsmiddelen een lager risico geeft op sterfte aan hart- en vaatziekten en andere aandoeningen (Gezondheidsraad, 2011). In zo’n voedingspatroon is de inname van verzadigde vetten lager en die van vezels hoger.
Ook het Voedingscentrum raadt een lage inname van verzadigde vetten aan (Voedingscentrum, 2012). Als de richtlijnen voor gezonde voeding (dat betekent o.a. gemiddeld 25% minder vlees- consumptie) door de hele Nederlandse bevolking opgevolgd zouden worden zou dat per jaar 7.000 sterfgevallen schelen (Gezondheidsraad, 2011).
Het PBL schreef in de Milieubalans 2009 over vlees in relatie tot gezondheid: "Nederlanders eten niet alleen twee keer zoveel eiwitten als nodig is, maar ze eten ook bijna anderhalf keer zoveel verzadigde vetten als aanbevolen (RIVM, 2004; RIVM, 2007). Nederlanders krijgen deze vetten vooral binnen via dierlijk voedsel (circa 75%). Teveel verzadigde vetten leidt tot een grotere kans op hart- en vaatziekten (Gezondheidsraad, 2001; RIVM, 2004). Hierdoor komen er in Nederland elk jaar ruim drieduizend ziektegevallen bij en sterven er ruim 700 mensen. Bovendien verhoogt het eten van veel rood vlees (meer dan 160 g per dag) de kans op darmkanker (Norat et al., 2005)". https://www.pbl.nl/sites/default/files/cms/publicaties/500081015.pdf p. 175.
Een lagere consumptie van bewerkt- en rood vlees (rund-, kalfs- en varkensvlees) is volgens de WHO en het Voedingscentrum heel gunstig voor de volksgezondheid, voor meer info zie deze link. Volgens het RIVM zorgt een 40% lagere vleesconsumptie dat het aantal ziektegevallen met 20% afneemt, zie dit artikel. De gezondheidskosten van een te hoge consumptie van rood vlees en bewerkt vlees en te weinig groenten bedragen 98 US dollar per jaar per persoon volgens een recente Canadese studie, hier kunt u het onderzoeksartikel lezen. In Nederland zal dit vergelijkbaar zijn (ca. 85 euro schadekosten per jaar per persoon door ons consumptie patroon met teveel vlees en te weinig groenten). Daarom wordt een Healthtax op vlees voorgesteld.
De kern van het artikel 'Plant-based diets could save millions of lives and dramatically cut greenhouse gas emissions' (University of Oxford, 2016) is dat per jaar er 1000 miljard dollar aan zorgkosten en 570 miljard dollar aan klimaatmaatregelen kunnen worden bespaard als men mondiaal zou overstappen op een plantaardig eetpatroon.
In The Telegraph werd in 2018 het artikel 'Third of early deaths could be prevented by everyone giving up meat, Harvard says' geplaatst. De kern van dit artikel is dat wetenschappers en artsen op het vlak van voeding en gezondheid aangeven dat de gezondheidsvoordelen van een (overwegend) plantaardig eetpatroon zwaar onderschat worden.
Hoogleraar gezondheidseconomie Peter Kooreman publiceerde in economentijdschrift ESB een artikel over een vleestax in relatie tot lagere kosten voor de volksgezondheid van tenminste 1 miljard euro per jaar bij een verdubbeling van de prijs van vlees en een halvering van de consumptie als gevolg daarvan. Hier kunt u het artikel vinden. De kosten door hart- en vaatziekten zouden met 16% dalen.
Voor België en Engeland is in dit artikel onderzocht wat de maatschappelijke voordelen en gezondheidsvoordelen zijn van een menu met minder vlees.
Volgens Richtlijn Gezonde Voeding van het Voedingscentrum moeten we ca. 50% minder vlees consumeren: zie p. 41 van het rapport 'Milieueffecten van Nederlandse consumptie van eiwitrijke producten .
Volgens de Schijf van Vijf hebben we aan 25 kilo vlees per persoon per jaar genoeg, stelt het Voedingscentrum en het Preventie Akkoord (tegen overgewicht en obesitas), maar we verorberen 38 kilo, dus inderdaad 50% meer dan nodig.
Peter Kooreman, hoogleraar gezondheidseconomie aan de Universiteit van Tilburg, pleit in een artikel op MeJudice voor een heffing op vlees die overconsumptie van vlees tegengaat. De kans op darmkanker wordt volgens hem vergroot door het eten van veel rood vlees (rund, varken, lam) en bewerkt vlees (zoals salami, ham, rookworst). Dit verband is ook geconstateerd door het Wereld Kanker Onderzoek Fonds en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Ook een verhoogde kans op obesitas, hart- en vaatziekten en diabetes type 2 wordt gekoppeld aan het eten van te veel rood en/of bewerkt vlees.
De links tussen overgewicht en obesitas en een te hoge vleesconsumptie (naast de link met teveel suiker) wordt in diverse internationale rapporten aangetoond, zie:
https://www.gezondheidsnet.nl/overgewicht-en-afvallen/minder-vlees-eten-zorgt-voor-gewichtsverlies
https://gezondnu.nl/dagnieuws/eiwitten-uit-vlees-naast-suiker-oorzaak-obesitas/
Een heffing op vlees die leidt tot ca. 20% minder consumptie van vlees, is daarmee ook een erg effectieve beleidsmaatregel voor het tegengaan van overgewicht en obesitas, naast andere maatregelen zoals minder suiker consumptie en meer bewegen.
NRC Handelsblad publiceerde onlangs ook dit overzichtsartikel over gezondheidsnadelen van rood- en bewerkt vlees.
Er is ook een voorstel ontwikkeld om de hogere zorgkosten en verloren levensjaren als gevolg van een te hoge consumptie van bewerkt vlees (verhoogde kans op darmkanker) door te berekenen in de prijs van vlees. Dat zou omgerekend leiden tot een 'kankervleestaks' van 50 eurocent per ons bewerkt vlees (5 euro/kg), voor meer info zie deze link.
RIVM publiceerde in 2017 het rapport 'Healthy and sustainable diets' waarin de te hoge consumptie van vlees uit oogpunt van gezondheid en milieu wordt beschreven.
Nina van der Vliet, Else Zantinge en Koen van der Swaluw (RIVM) publiceerde in 2020 het volgende achtergrond rapport: 'Wat werkt-dossier Verminderen van vleesconsumptie'. In dit rapport wordt o.a. beschreven hoe een meer plantaardig dieet beter is voor de gezondheid en wat de positieve impact hiervan is op het milieu: "De noodzaak van een duurzamer voedingspatroon groeit: een voedingspatroon met meer plantaardige en minder dierlijke producten. Enerzijds zijn veranderingen in ons voedingspatroon nodig om de ziektelast van chronische aandoeningen te verminderen. Anderzijds is het door de groeiende wereldbevolking nodig om de impact van onze voedselconsumptie op het milieu te verminderen. Een voedingspatroon met meer plantaardige en minder dierlijke producten draagt daar aan bij." Bekijk het rapport hier.
Rapporten over de 'true price' van vlees:
Rapporten over de milieu impact van minder vlees eten:
De CO2-reductie door de beoogde verandering in eiwitconsumptie in 2050 bedraagt volgens PBL bijna 8 Mton CO2. Uitgaande van een afname van de eiwitconsumptie in Nederland met 10% en een verhouding tussen dierlijk- en plantaardig eiwit in het dieet van 50:50 in 2030, bedraagt de CO2-reductie in 2030 door verandering van de eiwitconsumptie 5 Mton CO2. Dit is veel meer dan de 3,5 Mton CO2 reductie die de opgave is voor de gebouwde omgeving voor 2030 (aardgasvrij). Om dezelfde reden als bij het verminderen van voedselverspilling, geldt voor de CO2-reductie door verandering in de eiwitconsumptie dat deze voor een deel in het buitenland zal plaatsvinden. Overigens leiden de voorstellen ook tot vermindering van de milieudruk, zoals land- en watergebruik, en emissie van nutriënten. Voor de inschatting van de CO2-effecten is gebruik gemaakt van kengetallen over de CO2-emissie van de Nederlandse voedselconsumptie (Kramer, 2015; RIVM, 2016).
De vleesconsumptie zal in 2050 met 75% groeien, zuivel met 65% en granen met 40%.
Twee studies berekenden dat zonder scherpe daling van deze trend, landbouw-emissies het hele carbon budget van de wereld opgebruiken in 2050, met veehouderij als belangrijkste oorzaak. Dat betekent dat alle andere sectoren, zoals energie, transport en industrie, niets meer mogen uitstoten, wat onmogelijk is.
Bronnen: https://www.theguardian.com/environment/2014/dec/03/eating-less-meat-curb-climate-change, https://www.nature.com/articles/nclimate2353 en https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10584-014-1104-5
Ons huidige consumptiepatroon van voedsel is niet toekomstbestendig. Tussen 1965 en 1990 steeg de vleesconsumptie in Nederland met 80 procent. Sinds 1990 is de consumptie van vlees ongeveer constant. Bron: Westhoek e.a. 2011, actualisatie PBL. In: Van Grinsven en Kooman 2017, 'Dit is uw land'. Als elke wereldbewoner zou eten als de gemiddelde Nederlander, dan is daarvoor meer dan drieënhalve aardbol nodig. Bron: http://www.footprintchallenge.nl/ecologische-voetafdruk/
Reducing food's environmental impacts through producers, Oxford University, 2018. http://science.sciencemag.org/content/sci/360/6392/987.full.pdf?ijkey=ffyeW1F0oSl6k&keytype=ref&siteid=sci Kern: als we mondiaal zouden afstappen van vlees en zuivel, dan zou er 76% minder landbouwgrond nodig zijn.
Grazed and Confused: Ruminating on cattle, grazing systems, methane, nitrous oxide, the soil carbon sequestration question – and what it all means for greenhouse gas emissions, Oxford University, 2017. https://www.fcrn.org.uk/sites/default/files/project-files/fcrn_gnc_report.pdf Kern: grazend vee is net zo klimaatbelastend als regulier vlees. Natuurgebieden en wilde dieren zijn beter voor het klimaat dan weiden met koeien.
Op 21 december 2020 publiceerden een aantal wetenschappers (Williams et al., (2020) een artikel over 'proactieve instandhouding om verlies van leefgebied door landbouwuitbreiding te voorkomen'. In 2050 zullen er naar schatting 10 miljard mensen op onze planeet rondlopen. Om in genoeg voedsel te kunnen voorzien, zullen we veel meer landbouwgrond nodig hebben. Hoe doen we dat zonder de natuur en biodiversiteit hieronder te laten lijden? Een internationale groep wetenschappers tekende 4 strategieën uit. Éen van deze strategiëen is een voedselpatroon met minder vlees en zuivel.
Bekijk het artikel van Vilt hier.
Bekijk het originele wetenschappelijke rapport hier.
Overige informatie over vlees:
Calculator om zelf te berekenen wat de CO2 footprint is van vlees en andere voedingsmiddelen:
https://www.bbc.com/news/science-environment-46459714
Vleesconsumptie per land in de wereld en bijbehorende prijzen per vleesproduct: https://www.caterwings.co.uk/caterers/meat-price-index-usd/
Vleesconsumptie in Nederland in 2017: https://files.wakkerdier.nl/app/uploads/2018/11/19150214/Rapport-vleesverbruik-2017-WUR.pdf
De Nationale Week Zonder Vlees (in 2019 van 11 tot 17 maart) heeft een website met veel informatie over minder vlees eten en de voordelen voor milieu, natuur, dierenwelzijn en de gezondheid, zie https://weekzondervlees.nl/vegetarische-voedingsinformatie/
Prins Willem Alexander heeft tijdens de duurzaamheidsconferentie VN in New York in 2009 het belang van een lagere vleesconsumptie in Europa en Amerika aangegeven voor de toekomstige mondiale voedsel- en waterbehoeften. https://www.koninklijkhuis.nl/documenten/toespraken/2009/05/14/toespraak-door-de-prins-van-oranje-als-voorzitter-van-unsgab-tijdens-de-17de-bijeenkomst-van-de-commissi https://www.missethoreca.nl/restaurant/nieuws/2012/04/prins-willem-alexander-eet-minder-vlees-101133240.
Dr Emma Roe presents new research on the relationship between men and meat, University of Southampton, 2018. https://www.southampton.ac.uk/geography/news/2018/08/30-new-research-men-meat.page Kern: mannen eten vooral vlees vanwege groepsdruk en het beeld dat mannen vlees horen te eten.
In onderstaand artikel over de maatschappelijke nadelen van vleesconsumptie voor de honger op aarde, het milieu en gezondheid, wordt verwezen naar een aantal interessante rapporten: https://www.scientias.nl/huidige-vleesconsumptie-al-op-korte-termijn-onhoudbaar/
ABN AMRO liet een onderzoek doen naar de bereidheid van consumenten om meer te betalen voor duurzaam voedsel met een 'true price'. De ruime meerderheid wil ca. 10% meer betalen en verwacht ook dat dit de komende 5 jaar gaat gebeuren. zie hieronder: https://www.duurzaambedrijfsleven.nl/retail/30325/abn-amro-true-cost-pricing-nodig-voor-verduurzaming-voedsel
Hieronder een interssant artikel over de psyche van vleeseters en vegetariërs in een artikel uit NRC dec 2018: : https://www.nrc.nl/nieuws/2018/12/21/vlees-eten-hoe-gek-is-dat-a3126732
Een 4 pagina interview in het supermarkt vakblad Foodpersonality over een eerlijke - hogere vleesprijs en goedkopere groenten en fruit met Jeroom Remmers, directeur TAPP Coalitie: https://issuu.com/foodpersonality/docs/19fop012-01_01-068_lr/40
Youtube films over vlees:
TV debate about a meat tax for health reasons (26 minutes): https://www.trtworld.com/video/roundtable/meat-tax-curbing-consumption/5bf6bf7e315f18291a6ccde0
Meat the truth 2008 https://www.youtube.com/watch?v=hHCCFjB8M48
Cowspiricy 2014 https://www.youtube.com/watch?v=S-XP79o8gqQ
Forks over knives https://www.imdb.com/title/tt1567233/
Kijk dit YouTube filmpje en hoor het overtuigende verhaal van een heffing op vlees die een subsidie op groenten en fruit mogelijk maakt; voor betere gezondheid van ons allen en dus ook lagere zorgkosten!
Hieronder youtube films over de TAPP Coalitie
Youtube video van China Global Television Network, met samenvatting TAPP coalitie EU voorstel eerlijke vleesprijs https://www.youtube.com/watch?v=1l1_zrcCGnM (55 seconds)
Youtube video (4.29 minuten) over voorstel TAPP coalitie voorstel eerlijke vleesprijs in de EU:
11 dec 2019 Radio 1 interview met Jeroom Remmers: https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/20463-hogere-vleesprijzen-zijn-nodig-om-milieu-te-redden
5 feb 2020: Euronews over TAPP Coalitie voorstel voor de EU: https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=video&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiXhIGom-foAhVR-aQKHQfBAfgQtwIIKDAA&url=https%3A%2F%2Fwww.euronews.com%2F2020%2F02%2F05%2Fthe-steaks-are-too-high-eu-considers-introduction-of-meat-tax-to-fight-climate-change&usg=AOvVaw1vt47dTfydbaE3-ouuOuyE
10 feb 2020: Frans filmpje over het TAPP Coalitie voorstel voor de EU: https://www.youtube.com/watch?v=QUKEzToWE5o
21 feb 2020: Duits filmpje van TV station Arte over het TAPP Coalitie voorstel voor de EU: https://www.arte.tv/de/videos/094279-017-A/klimasuende-fleisch-eine-co2-steuer-aufs-steak/
Euronews (Good Morning Europe TV) broadcasted this item about the TAPP Coalition proposal 5th Feb 2020: https://www.youtube.com/watch?v=ygtyAggJDyA
