Q&A eerlijke-vleesprijs

Wij willen dat er een eerlijke voedselprijs komt waarin de kosten voor milieu, gezondheid en dierenwelzijn worden opgenomen, te beginnen bij vlees, daarna zuivel, vis en eieren. De opbrengst daarvan moet via een Fonds Eerlijke Voedselprijzen teruggaan naar burgers en boeren. Zo zorgen we ervoor dat boeren een betere prijs krijgen en duurzamer kunnen werken en burgers gezonder gaan eten zonder dat de armste groepen er op achteruit gaan. Wij Nederlanders willen dan wel invloed krijgen op hoe ons geld via het Fonds Eerlijke Voedselprijzen wordt besteed. Dat kan via een toekomstig online platform van de TAPP Coalitie, via de TAPP Coalitie die jaarlijks overlegt met uitvoerders en via ons parlement.

Zie alle youtube videos van TAPP Coalitie. Enkele voorbeelden:

https://www.facebook.com/Urgenda/videos/1250520385147249/?t=5 (5 minuten: Nederlands)

https://www.youtube.com/watch?v=anqQqcASM70&t=4s (4 minuten: toelichting true price voorstel Europa)

2. Hoe wil de TAPP Coalitie haar doel bereiken?

De TAPP coalitie wil dat de overheid wet- en regelgeving invoert die zorgt voor eerlijke voor voedsel. In eerste instantie richt de coalitie zich op een eerlijke vleesprijs in Nederland vanwege de grootte van impact van vleesconsumptie. Dit wordt gedaan via een beperkte prijsverhoging van (bij invoering) gemiddeld 16 eurocent per ons vlees en uiteindelijk 34 eurocent, zodat in 2030 alle milieukosten in de vleesprijs zijn verwerkt (broeikasgassen, stikstof, fijnstof en biodiversiteitsverlies). Dit levert jaarlijks erg veel geld op voor boeren en burgers: ruim 1 miljard euro. In de toekomst wil de coalitie dat in heel Europa een eerlijke prijs komt voor vlees en dat dit wordt uitgebreid naar zuivel, vis en eieren.

3. Wie staan er achter de TAPP Coalitie?

De Coalitie zelf bestaat in 2024 uit ruim 70 organisaties op het gebied van landbouw, voeding, gezondheid, milieu, dierenwelzijn en jongeren. Hieronder vallen een aantal grote voedselbedrijven zoals Oatly en Beyond Meat, maar ook een Europese koepelorganisatie van 3000 groene bedrijven. We vertegenwoordigen 1,6 miljoen mensen en hebben partners in 10 EU landen, in de VS en Afrika (14 landen). Het gaat om gemotiveerde partners op een breed palet aan onderwerpen, die samenwerken om te komen tot een eerlijke voedselprijs inclusief kosten voor milieu, gezondheid en dierenwelzijn. te beginnen bij vlees, daarna zuivel, vis en eieren. Een nog bredere groep van maatschappelijke organisaties steunt het voorstel van de Coalitie voor een eerlijke vleesprijs zonder partner te zijn. Zo onderschreven bijvoorbeeld de Groene 11 natuur- en milieuorganisaties brieven aan de regering waarin gepleit werd voor een heffing op vlees en zuivel.

4. Wat zijn de voordelen van een eerlijke vleesprijs?

De opbrengst van een eerlijke vleesprijs bedraagt ruim 1 miljard euro per jaar. Dat zorgt voor:
1) Een positief effect op klimaat, milieu, natuur en dierenwelzijn, via het verduurzamen van de landbouw en de veehouderij en dankzij de verlaagde vleesconsumptie.
2) Een gezonder eetpatroon van de Nederlandse bevolking via verlaging van de btw op groenten en fruit, aardappelen en vleesvervangers van 9 naar 0% en via minder vleesconsumptie.

5. Wat gebeurt er met de opbrengst van de eerlijke vleesprijs?

Het voorstel van de TAPP coalitie is om de opbrengst te verdelen onder boeren en burgers. We willen dat hiervoor een ‘Fonds Eerlijke Voedselprijzen’ komt waar we als burgers ook inzicht in en invloed op hebben. Voor verduurzaming van de landbouw en veeteelt komt dan jaarlijks ongeveer 450-600 miljoen euro beschikbaar. De andere helft van de opbrengst gaat naar burgers door gezonde voeding goedkoper te maken en de koopkracht van lage inkomens te compenseren. Ook slagers en andere partijen die nadeel of extra administratieve lasten krijgen door het voorstel, worden hiervoor gecompenseerd Zie hier voor meer informatie.

6. Wat vindt de bevolking van de eerlijke vleesprijs?

Wij zijn ervan overtuigd dat Nederland klaar is voor een eerlijke vleesprijs. Nederland kan zo het eerste land ter wereld worden met een eerlijke vleesprijs, goed voor onze boeren en voor onze gezondheid en voor milieu, natuur en dierenwelzijn . Wij vertalen als TAPP Coalitie slechts de wens van een meerderheid van de bevolking en rijken de politiek een breed gedragen, goed uitgewerkt voorstel aan.

Uit een representatieve Ipsos enquete in 2023 onder de Nederlandse bevolking blijkt dat 57% van de bevolking een heffing op vlees en zuivel steunt, mits voldaan wordt aan enkele voorwaarden zoals het goedkoper maken van gezond voedsel.

Uit een enquete in 2018 bleek dat bijna 70% van de Nederlanders bereid zijn de milieukosten te betalen van vlees, ook al wordt vlees hierdoor duurder. Klik hier voor het nieuwsbericht. Uit een onderzoek van denktank Chatham House uit 2015 blijkt ook “dat een eerlijke vleesprijs minder onverteerbaar is voor consumenten dan overheden geneigd zijn te denken; burgers verwachten van overheden dat zij de leiding nemen in zaken die de wereld verbeteren”.

De TAPP Coalitie liet eind oktober 2019 een representatieve opiniepeiling houden onder 1000 Nederlanders door DVJ Insights en daaruit bleek inderdaad dat ruim de helft van de bevolking voorstander is van het voornemen van de TAPP Coalitie voor een eerlijke vleesprijs, met een terugsluis van de opbrengst voor boeren en burgers. Stemmers op regeringspartijen steunden het voorstel nog meer met 54 tot 62%. Zie: https://www.tappcoalitie.nl/nieuws/12336/meerderheid-nederlanders-kiest-voor-eerlijke-vleesprijs-met-opbrengst-voor-boeren-en-voor-goedkopere-groenten-en-fruit

Het AD hield 3 november 2019 een peiling onder lezers: van 17.000 lezers was 63% voor (onder voorwaarden zoals Tapp Coalitie aangaf). https://www.tappcoalitie.nl/nieuws/12340/rtl-nieuws-en-ad-positief-over-hogere--eerlijke-vleesprijs-

We zijn hiervoor uiteraard afhankelijk van de politieke partijen die ons voorstel steunen. D66, PvdA, CU, GroenLinks en PvdD hebben in de afgelopen 10 jaar allemaal wel een keer een btw verhoging op vlees in hun verkiezingsprogramma’s opgenomen. De kans is dus groot dat zij in het huidige politieke klimaat (met veel protesten van boeren en een sterke wens om klimaat- en milieumaatregelen te nemen) een eerlijke vleesprijs willen opnemen. Voorwaarde is: een voorstel voor de bestemming van de extra belastinginkomsten van ruim 1 miljard euro voor o.a. een investering in duurzame landbouw en om groenten, fruit en vleesvervangers goedkoper te maken voor ons allen. CDA en andere partijen zien ondanks de twijfel, ook de voordelen van het voorstel omdat het een eerlijke vleesprijs (hoger inkomen) toekent aan veehouders voor duurzaamheid (600 miljoen euro aan subsidies per jaar).

De grootste tegenstanders van een hogere vleesprijs (bijv. sommigen bij de Telegraaf, PVV of Forum voor Democratie) veranderen al snel in neutraal of positief als ze weten wat het voorstel precies inhoudt. Zie bijvoorbeeld deze mailwisseling met een fervente vleesliefhebber die eerst niets moest hebben van een hogere eerlijke vleesprijs, maar al snel bijtrok en akkoord ging:

Op 3 nov. 2019, om 14:40 heeft XXX het volgende geschreven, na lezing van het AD artikel op 1 november, stuurde meneer XXX een email naar info@tappcoalitie.nl:

"Flikker gewoon op. Zal weer niet uit die kankerstad komen zo’n flut stichting. Met jullie nep onderzoek! Linkse honden!"

Reactie TAPP coalitie Op 11 nov. 2019 om 15:44 heeft Jeroom Remmers het volgende geschreven:
Geachte heer XXX,

Ook AD lezers (19.000), dus de gewone hardwerkende Nederlanders zijn het voor 63% eens met het voorstel van een eerlijke vleesprijs op voorwaarden van de TAPP Coalitie.
Stemmers op VVD steunen het plan het meest (62%) blijkt uit onderzoek. Die hebben ook doorgaans de hoogste inkomens en zijn het hoogst opgeleid en gunnen onze boeren 600 miljoen euro per jaar (hoger inkomen).

https://www.ad.nl/koken-en-eten/meer-betalen-voor-vlees-prima-als-groenten-dan-goedkoper-worden~a42e46ff/

Op 11 nov. 2019, om 15:53 heeft XXX het volgende geschreven:

"Komt op mij over als anti vlees gelul. Dat zie je wel aan de betrokken partijen. Met ieder onderzoek kun je de gewenste resultaten krijgen dat weet iedereen. De boeren gun ik hebt wel maar nogmaals het is een anti-vlees verhaal en ik ben pro-vlees en anti klimaat crisis gewouwel".

Reactie TAPP Coalitie: Verstuurd vanaf mijn iPhone 11 nov. 2019 16.53 u

"Ik ben zelf ook pro vlees, erg lekker. Alleen voor de boeren en het milieu iets te goedkoop; paar eurocenten erbij is genoeg. Moet kunnen toch? AD heeft in hun lezers onderzoek niets gemanipuleerd."

Op 11 nov 2019, om 19.11 u heeft XXX het volgende geschreven:

"Valt me mee dan. Wij kopen vaak bio-vlees. Iets meer betalen is voor ons geen probleem als het maar naar de boeren gaat. Ik word alleen moe van de anti-vlees hype. Om me heen hoor ik dat ook".

7. Zijn er andere landen die een eerlijkere vleesprijs willen?

Ja. In bijvoorbeeld Duitsland, Denemarken, Nieuw Zeeland en Zweden is in het parlement gesproken over een hogere vleesprijs dan wel een heffing op broeikasgassen in de veehouderij sector. In juni 2024 heeft de Deense regering een voorstel goedgekeurd om een broeikasgasheffing in te voeren in de veehouderij sector, waarbij de heffingsopbrengst gebruikt wordt om boeren te helpen emissies te verlagen of bomen te planten.

In juni 2020 heeft de Duitse landbouwminister Klockner een heffing op vlees voorgesteld, waarmee boeren extra inkomen krijgen voor dierenwelzijnsmaatregelen en CO2-maatregelen en werknemers in slachterijen een beter inkomen krijgen. Dit voorstel is ook door haar opvolger Cem Ozdemir gesteund en verbreed naar een btw verhoging op vlees, zuivel en eieren, ten behoeve van dierenwelzijnsbetalingen aan boeren. Helaas steunt de minister van Financien dit voorstel nog steeds niet, ondanks brede steun.

In Nederland stond een consumentenbelasting op vlees in het concept Landbouw akkoord in 2023 als maatregel ter financiering van 600 miljoen euro per jaar aan betalingen voor ecosysteemdiensten voor boeren (klimaat, water en natuur maatregelen).

De Europese Commissie heeft in juni 2024 een voorstel gelanceerd om in 2026 te komen tot een plan voor een Emissie Handel Systeem in de landbouw (Agri-ETS) dat rond 2030 in werking zou kunnen treden.

Nieuw Zeeland wilde vlees vanaf 2025 onderbrengen in het CO2-emissie handelssysteem zodat vlees dan ook duurder wordt. Een nieuwe regering heeft dit plan uitgesteld tot 2030. De beleggersorganisatie FAIRR, waarbij ook grote Nederlandse investeringsfondsen zoals banken en pensioenfondsen zijn aangesloten, gaat ervan uit dat de komende decennia tientallen landen een heffing op vlees invoeren, zoals er nu ook tientallen landen een CO2-taks of een suikertaks hebben ingevoerd. De Parijs Klimaat doelen in 2050 kunnen niet zonder eerlijke vleesprijzen gehaald worden (inclusief de prijs van broeikasgassen) en de jaarlijks groeiende vleesconsumptie is onhoudbaar qua ruimtebeslag voor veevoer. Dit leidt tot natuurvernietiging, minder landbouwareaal voor voedsel en voor biomassa nodig als vervanging voor fossiele energiebronnen.

8. Wanneer kan de eerlijke vleesprijs worden ingevoerd?

Het invoeren van een ‘true price’, een eerlijke vleesprijs inclusief milieukosten en andere kosten is iets dat niet van vandaag op morgen is geregeld. Er ligt vooral een taak voor de overheid, omdat individuele marktpartijen die een true price invoeren, zich uit de markt prijzen als anderen dit niet doen. Volgens onderzoekers van CE Delft kan een wetsvoorstel om te komen tot een eerlijk vleesprijs (verbruiksbelasting per ons vlees) binnen twee jaar ingevoerd worden, nadat een Kamermeerderheid of een Minister hiertoe beslist. De doorlooptijd van vergelijkbare fiscale voorstellen ligt op 1 tot 2 jaar. Bron: CE Delft “Duurzaamheidsbijdrage vlees”, september 2019, hoofdstuk 5.1 uitvoeringsagenda, anderen komen tot minimaal 2 jaar (EY rapport (on)mogelijkheid van een verbruiksbelasting op vlees). Het ministerie van Financien publiceerde in 2024 het rapport 'Belastingen in maatschappelijk perspectief' waarin een heffing op vlees haalbaar geacht wordt in 2026.

9. Waarom willen jullie geen btw verhoging op vlees?

CE Delft en CLM hebben in opdracht van de TAPP coalitie onderzoek gedaan naar de beste uitvoering van een eerlijke vleesprijs en hier kwam een verbruiksbelasting als beste optie uit. De btw verhoging lijkt op het eerste gezicht eenvoudiger, maar een verbruiksbelasting heeft ten opzichte van een btw verhoging op vlees van 9 naar 21% zes voordelen. Bovendien heeft de Belastingdienst een btw verhoging op vlees in een studie 'onuitvoerbaar' genoemd en een consumentenheffing op vlees wel uitvoerbaar, zie https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/05/18/gezondheidsgerelateerde-belastingen

ZES VOORDELEN:

1. het prijsverschil met biologisch en Beter Leven 2/3 sterren en 'gewoon' vlees wordt kleiner i.p.v. groter, 2. er komt meer geld voor boeren, 3. milieukosten worden exact in rekening gebracht, 4. robuuste inkomsten voor de overheid, 5. een groot regulerend effect en 6. volgens PBL zijn er minder administratieve lasten.

1. Een btw verhoging vergroot het al zeer grote prijsverschil tussen biologisch vlees en gangbaar geproduceerd vlees (kiloknallers), terwijl een accijns per kilo vlees het prijsverschil tussen biologisch vlees en kiloknaller vlees juist een stuk kleiner maakt. Dit geldt ook voor ander vlees met meer aandacht voor milieu of dierenwelzijn gemaakt (Beter Leven 2 of 3 sterren). De Duitse biologische landbouw organisatie pleit om deze reden voor een accijns op vlees en geen btw verhoging op vlees zoals de Groenen en SPD wilden. Hoe werkt dit?

Stel: gangbaar vlees kost 4 euro per kilo en hetzelfde soort biologisch vlees kost 7 euro per kilo . Deze verhoudingen zijn nu vrij normaal in supermarkten. Dan komt er een heffing / accijns van ca 20 eurocent per ons vlees, ofwel van 2 euro per kilo zoals wij voorstellen. Gevolg: gangbaar vlees wordt 50% duurder en … biologisch vlees maar 22%. Het relatieve prijsverschil wordt veel kleiner, biologisch vlees wordt relatief goedkoper. Met andere getallen blijft het principe hetzelfde: als de accijns 1 euro per kg wordt, wordt gangbaar vlees 25% duurder, maar biologisch vlees 12,5 %. Hierdoor is de verwachting dat consumenten vaker kwaliteitsvlees kopen met aandacht voor milieu en dierenwelzijn.

2.     De opbrengst van de eerlijke vleesprijs is onder andere bedoeld voor een eerlijker, hoger inkomen voor boeren voor kostprijsverhogende maatregelen voor milieu en dierenwelzijn. Daarom gaat de opbrengst naar een Fonds Eerlijke Voedselprijzen (50% voor duurzame landbouwsubsidies; 50% voor lastenverlichting consument, o.a. voor goedkopere groenten en fruit). Een btw verhoging is slechts vulling voor de schatkist.
3.     De eerlijke prijs op vlees wordt gebaseerd op de berekende milieukosten (true price), zodat kip minder belast wordt dan rundvlees en varkensvlees; deze differentiatie is niet mogelijk bij btw verhoging op vlees. Dit geeft burgers meer keuze en de juiste prikkel (de gebruiker of vervuiler betaalt).
4.     De opbrengst is veel hoger dan bij een btw verhoging: namelijk ruim 1 miljard euro per jaar, wat voor de Belastingdienst volgens CE Delft onderzoek (2019) een stabiele bron van inkomsten is, ook bij minder vleesconsumptie en een stijging van het tarief voor de eerlijke vleesprijs richting 2030 (robuuster belastingstelsel). Op termijn biedt het voorstel mogelijkheden om complexe belastingen die de Belastingdienst weinig geld opleveren te schrappen, zodat netto sprake is van vereenvoudiging van het belastingstelsel.
5.     Het regulerende effect (en dus ook het milieu-effect) is veel groter bij een eerlijke vleesprijs (circa 15-40% prijsverhoging) dan bij een btw verhoging op vlees (maximaal 12% prijsverhoging). Economen (o.a. Hans Dagevos van de Wageningen Universiteit en Ge Backus) waarschuwen dat een prijsverhoging van slechts 12% onvoldoende is om het gedrag van consumenten bij vlees inkopen te veranderen, omdat we nog maar 11% van ons inkomen aan voedsel besteden. Dan heeft een btw-verhoging dus geen effect.

6. Volgens een notitie van PBL zijn er bij een accijns op vlees minder administratieve lasten dan bij een btw verhoging op vlees.

In een PBL notitie stond dat de administratieve lasten bij btw verhoging op vlees veel hoger zijn dan bij een accijns op vlees. Zie p. 45. https://www.pbl.nl/sites/default/files/rest/cms/publicaties/pbl_expert_judgements_voor_wg_e&k_v1.pdf De veronderstelde problemen met handhaafbaarheid vanwege afbakeningskwesties zijn volgens insiders bij PBL oplosbaar (je kan gewoon lijsten opstellen van producten die wel en niet belast worden en bijv. vleesbouillonblokjes uitzonderen). De conclusie over problemen met handhaafbaarheid / afbakening betrof het voorstel van btw verhoging van vlees, wat wezenlijk anders is dan een accijns op vlees (bij slachterijen en vleesimporteurs en slagers en poeliers die vlees zelf slachten). Als voor deze optie gekozen wordt, is handhaving veel eenvoudiger omdat het om veel minder actoren gaat dan bij een btw verhoging op vlees, en omdat alle vlees wordt belast bij de slachterijen en je niet met het probleem zit van samengestelde voedsel producten zoals een plakje salami op een pizza waar dan ook een aangepast btw tarief of vrijstelling voor vastgesteld zou moeten worden. Deze kwestie is bij een accijns op vlees alleen nog in beperkte mate aanwezig bij bijv. pizza’s en andere samengestelde voedingsmiddelen met een beetje vlees erin, die geïmporteerd worden. Hiervoor kan gewoon een afspraak gemaakt worden dat er ofwel (al dan niet tijdelijk) een vrijstelling geldt voor de eerlijke vleesprijs accijns onder een bepaalde gewichtsklasse (bijv. bij minder dan 10 gram vlees per product), ofwel dat de vleesaccijns gewoon ook op alle producten geldt waar vlees een onderdeel van is zoals pizza’s met plakjes vlees . Dan geldt een accijns van bijv. 20 eurocent per 100 gram varkensvlees zoals voor alle producten met vlees die in Nederland op de markt komen. Een vrijstelling voor import producten met ook wat vlees erin, zal niet gewaardeerd worden door Nederlandse producenten van bijv. pizza’s die zich dan benadeeld voelen, en juridische procedures starten wegens rechtsongelijkheid en dit is dus ook niet nodig om het vrij te stellen. Een accijns bij slachterijen en vleesimporteurs levert ook veel minder te belasten actoren op ten opzichte van een vleesaccijns innen bij duizenden supermarken en horeca bedrijven (zie CE rapport Duurzaamheidsbijdrage vlees 2019).

10. Groenten & fruit goedkoper en vlees wat duurder?

De TAPP Coalitie stelt voor om aardappelen, groente en fruit, noten, paddestoelen en vleesvervangers goedkoper te maken met 9 procent. Daarom wordt de btw op deze producten verlaagd van 9% naar 0% btw. Landen als Polen, Letland en Spanje passen met goedkeuring van de EU al een laag 5% btw tarief toe op groenten en fruit. Sinds 2022 mogen EU landen ook 0% btw toepassen op groente en fruit. Spanje past dit al enige tijd toe, ook op andere basis voedingsmiddelen overigens. In opdracht van TAPP Coalitie heeft CE Delft in 2023 een rapport gemaakt over 0% btw op groenten en fruit in EU landen en hogere belastingen op vlees, zuivel en eieren. Een alternatief voor 0% btw op groente en fruit is een 'healthy food credit card' (of voucher) voor consumenten.

CE Delft heeft in in 2019 een rapport een voorstel uitgewerkt. De volgende producten zijn hierin opgenomen, wat de belastingdienst volgens CE Delft jaarlijks 266 miljoen euro aan minder inkomsten oplevert:

Tabel 2: lijst gezonde en milieuvriendelijke voedselproducten voor superlaag btw tarief 5% (voorstel CE Delft)

Fruit
        Vers fruit
        Gedroogde vruchten en noten
        Vruchten op sap en vruchtenmoes
  Groenten en aardappelen
        Verse groenten
        Diepvries- en overige groenten (o.a. conserven)
        Aardappelen
        Aardappelproducten

De Tapp Coalitie stelt voor deze lijst uit te breiden naar de volgende producten, waardoor er ca. 280 miljoen euro minder belastingopbrengst te verwachten is per jaar:

Tabel 3: Lijst overige plantaardige producten in superlaag btw tarief 5% (voornemen TAPP Coalitie)

Overige plantaardige producten:
        Alle vlees- en zuivelvervangers (ook broodbeleg)
        Champignons en andere paddenstoelen
Eventueel ook enkele 100% plantaardige producten met 70% groenten, fruit of noten zoals:
Erwtensoep en andere soepen (zonder vlees)
        Pindakaas
       Hollandse stamppot en andere op groenten gebaseerde maaltijden (100% groenten, fruit en/of aardappelen)
Pure chocolade producten > 70% cacao (weinig suiker, geen zuivel; o.a. repen, hagelslag, chocoladeletters).

Daarnaast adviseert de Tapp Coalitie de politiek om te overwegen een categorie toe te voegen die in aanmerking komt voor het 5% btw tarief. Dit is nog niet meegenomen in de berekeningen. Het gaat om gezonde en relatief milieuvriendelijke voedselproducten die te weinig gegeten worden volgens de Schijf van Vijf of volgens het Klimaat Akkoord (juni 2019).

Tabel 4: lijst overige gezonde voedselproducten voor superlaag btw tarief (volgens Schijf van Vijf te weinig gegeten)
100% Plantaardige producten met meer dan 70% groenten, fruit of noten
        Alle 100% vegetarische / veganistische maaltijden, bijv. in restaurants een overige horeca
        Olijf- en zonnebloemolie en margarines, notenrepen, smoothies.
        Alle (vezelrijke) volkorenproducten zoals bruin brood, roggebrood, rijst, macaroni, rijstwafels, beschuit etc.
        Alle voedselproducten met een keurmerk dat door Milieucentraal is beoordeeld als top keurmerk, waaronder::

Beter Leven 2 en 3-sterren, Demeter, EKO of Europees keurmerk voor biologisch, Fairtrade, On the way to PlanetProof, Rainforest Alliance, UTZ.

Daarnaast zouden relatief ongezonde en minder milieuvriendelijke voedingsmiddelen naar het hoge btw tarief geplaatst kunnen worden. Een commissie met gezondheids- en milieu experts kan hiervoor een voorstel doen. Een suikertaks zoals meer dan 20 anderen landen hebben, is ook te overwegen als we gezonder zouden willen eten en drinken.

Om dit alles te betalen (en ook subsidies voor boeren en compensatie voor lage inkomens te faciliteren) stelt de Tapp Coalitie voor om vlees een eerlijke prijs te geven. De prijsverhoging in 2021 is gemiddeld 16 procent. Op deze manier wordt een begin gemaakt om de milieukosten in de prijs van vlees mee te nemen. Na 2021 wordt de vleesprijs elk jaar een heel klein beetje duurder tot in 2030 alle milieukosten de vleesprijs ten opzichte van 2018 met ongeveer 40 procent is gestegen, zie tabel. Dan kan iedereen langzaam wennen aan het idee van een eerlijke vleesprijs voor boer en milieu. Boeren hebben het momenteel erg moeilijk financieel (supermarkten dwingen structureel te lage prijzen af en EU landbouwsubsidies gaan dalen) en ze zitten bovendien klem wat betreft stikstof- en andere milieuregels. We moeten ze helpen om milieuvriendelijker en diervriendelijker te produceren, maar dat kost een paar centen extra per 100 gram vlees. In 2021 is dit gemiddeld 16 eurocent per ons vlees, dat hebben we toch wel voor onze boeren over? Bovendien kan hierdoor de prijs van groenten en fruit omlaag, die tussen 2000 en 2017 met 40% is gestegen!

11. Hoe zijn de politieke en maatschappelijke reacties?

Uit een representatieve enquete onder gangbare veehouders in april 2024 blijkt dat 53% een verhoging op de btw van vlees, zuivel en eieren naar 21% steunt, mits de heffingsopbrengst terug gaat naar veehouders voor verbeteringen op het gebied van dierenwelzijn.

In 2019 en 2020 heeft de TAPP Coalitie diverse gesprekken gevoerd over een eerlijke vleesprijs en goedkopere groenten en fruit met politieke partijen, bedrijven(koepels) en maatschappelijke organisaties, waaronder minstens vier landbouworganisaties, het ministerie van LNV, het ministerie van VWS en vertegenwoordigers van voedingsmiddelen producenten, wetenschappers, belasting- en staatsteun experts. In juni 2020 hebben Tweede Kamerleden van 7 politieke partijen in een interview met de TAPP Coalitie steun uitgesproken voor de voorstellen van een eerlijke vleesprijs, waaronder CU, SGP, PvdA, D66, GL, PvdD en DENK, zie https://tappcoalitie.nl/nieuws/14193/zeven-politieke-partijen-spreken-steun-uit-voor-eerlijke-vleesprijs-

Ons voorstel krijgt steun van ruim 40 hoogleraren, wetenschappers, economen, ondernemers en enkele oud politici waaronder Jan Terlouw. Zij ondertekenden een artikel in economenblad ESB en in het Financieel Dagblad 31 oktober (esb.nu/blog en fd.nl).
Op de website https://tappcoalitie.nl/politieke-partijen-en-vlees is te zien hoe verschillende politieke partijen en hun stemmers in het verleden dachten over een eerlijke vleesprijs vanwege het milieu. Op de website https://tappcoalitie.nl/over-ons is te zien welke organisaties de TAPP Coalitie steunen als partner. Dit zijn organisaties op het gebied van landbouw (boeren), voeding, gezondheid (artsen) milieu- en dierenwelzijnsorganisaties. Ook is te zien op de website https://tappcoalitie.nl/over-ons welke organisaties een voorstel van Urgenda (en TAPP Coalitie) hebben gesteund dat vrijwel identiek is aan het voorstel van de TAPP Coalitie van een eerlijke vleesprijs, waarbij de heffingsopbrengst wordt gebruikt voor het goedkoper maken van groenten en fruit, het subsidiëren van boeren (vanwege klimaat, milieu, dierenwelzijn) en het compenseren van lage inkomensgroepen voor de gestegen prijs van vlees. Bepaalde onderdelen van voorstellen van de TAPP Coalitie, zoals een lagere btw op groenten en fruit, worden zeer breed maatschappelijk onderschreven, zie website https://gezondeboodschappen.nl/over-ons/

12. Krijgen we meer goedkope vleesimporten en meer export?

Dit zal niet het geval zijn. We hebben lang over deze maatregel nagedacht samen met diverse onderzoekers. Het hogere tarief voor de eerlijke vleesprijs geldt zowel voor vlees geproduceerd in Nederland als voor vlees afkomstig uit het buitenland, dus importeurs hebben totaal geen voordelen. De helft van de opbrengst van de eerlijke vleesprijs komt (via een apart besluit van het kabinet) terecht bij Nederlandse veehouders, die een compensatie krijgen voor (vrijwillige) inkomensverlagende bovenwettelijke maatregelen op het gebied van milieu (mest, stikstof, fijn stof), klimaat, natuur of dierenwelzijn. Buitenlandse veehouders hebben dit voordeel niet. Ook wordt niet verwacht dat er meer varkensvlees geëxporteerd zal worden in 2021-2030 dankzij de eerlijke vleesprijs in Nederland. Volgens CE Delft zal in 2030 bij het volledig opnemen van alle milieukosten in de prijs van vlees , vlees duurder worden waardoor de helft minder vlees gekocht wordt in Nederland. Dertig procent van het in Nederland gemaakte varkensvlees is bestemd voor Nederlandse consumptie . Als daarvan de helft wegvalt, neemt de vraag naar varkensvlees dus met 15% af. Wellicht is dit zelfs minder, bij andere aannames. Tegelijk zet de regering nu 180 miljoen euro in voor warme sanering van varkenshouders, waardoor 1,5 miljoen varkensplaatsen opgekocht gaan worden (circa 10% van de varkensstapel).
Door de PAS (stikstofcrisis) wordt verwacht dat nog eens minstens 5-10% varkensplaatsen opgekocht worden (het CE Delft/ CLM voorstel is 1% krimp per jaar), kortom: in 2030 zal het aantal varkens net zoveel zijn afgenomen als de vraag uit Nederland naar varkensvlees. Daardoor zal er geen stimulans zijn voor varkenshouders om meer te exporteren en dat kan ook helemaal niet, want de varkensrechten zijn begrenst.

13. De zorgkosten stijgen enorm. Gaan die kosten omlaag als we gezonder eten?

De zorgkosten kunnen met mogelijk 1 miljard euro per jaar afnemen als we in Nederland fors minder vlees gaan eten, volgens Peter Kooreman, gezondheids econoom aan de Universiteit Tilburg, die hierover in 2013 in het economen vakblad ESB publiceerde. Dit geldt dan door de afname van kosten voor hart- en vaatziekten als we 50% minder vlees zouden eten (en dus ook 50% minder rood en bewerkt vlees, die volgens de WHO en de Gezondheidsraad een verhoogd risico opleveren voor hart- en vaatziekten, maar overigens ook voor darmkanker en diabetes II. In dat geval gaan we dus minstens 60 euro per persoon per jaar minder betalen voor onze zorgkosten als we minder vlees eten. We zullen langer gezond en ouder worden. Zorgkosten worden dan wel een aantal jaren uitgesteld. Maar mensen die gezonder oud worden, kunnen langer werken en ook dat levert de economie voordelen op. Werkgeverslasten voor zorgkosten kunnen mogelijk omlaag als we minder vlees en meer groenten eten.

In 2023 publiceerde de WUR samen met True Price een rapport over gezondheidskosten per kg rood en bewerkt vlees. Daaruit blijkt dat zorgkosten 650 miljoen euro per jaar bedragen als gevolg van overconsumptie van rood- en bewerkt vlees. Een heffing die leidt tot consumptie van vlees zonder overconsumptie zal dus leiden tot een daling in zorgkosten van 650 miljoen euro per jaar.

Volgens de Vastelastenbond bedroegen de gemiddelde zorgkosten per verzekerde persoon in 2018 2577 euro, ruim 500 euro meer dan in 2009 (een stijging van 21 procent in 9 jaar). Meer dan de helft gaat op aan ziekenhuiskosten. De zorgkosten worden verwacht in de toekomst te blijven stijgen door een toename aan chronische ziekten (o.a hart- en vaatziekten, kanker), vergrijzing, bevolkingsgroei en nieuwe technologie. Uitgaven van de overheid en verzekeraars zijn hierbij niet meegerekend.
De zorgkosten bestaan behalve uit de zorgverzekeringspremie ook uit belastingafdrachten. U of uw werkgever/uitkeringsinstantie betaalt een inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (bijdrage Zvw) aan de Belastingdienst van 6,95 tot 5,7 procent van uw inkomen. Deze bijdrage is een bijdrage die u of uw werkgever/uitkeringsinstantie - naast de premie aan de ziektekostenverzekeraar - betaalt voor de zorgverzekering. Hoe hoger uw inkomen, hoe hoger uw bijdrage. Bij een modaal inkomen van 36.000 euro incl. vakantietoeslag is dit al snel jaarlijks 2050 euro. Daarnaast betaalt u elke maand een premie voor de zorgverzekering (volgens NIBUD minimaal 121 euro en maximaal 134 euro per maand voor de basisverzekering, ofwel 1452-1608 euro per jaar; hierboven komen nog aanvullende- en tandarts verzekeringen). Volgens de VTV-2018 van het RIVM zijn de zorgkosten per persoon in Nederland gemiddeld 5100 euro per jaar (425 euro per maand) in 2015 (totaal 87 miljard euro); deze gaan groeien met circa 3% per jaar tot 2040 naar 9600 euro per persoon (800 euro per maand). De VTV-2018 beschrijft dat de grootste zorgkosten stijging komt door hart- en vaatziekten en kanker. Dat zijn juist ziekten die mede veroorzaakt worden door een gemiddeld (50%) te hoge consumptie van vlees, boven de richtlijn voor gezonde voeding.

14. Hoe gezond is minder vlees eten?

Naast duurzamer is minder vlees eten volgens de WHO, de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum ook een stuk gezonder. Vooral rood vlees (rundvlees en varkensvlees), vet vlees (zoals speklap en lamskotelet) en bewerkt vlees (zoals paté en vleeswaren) verhogen het risico op zogenaamde ‘welvaartsziekten’, zoals bepaalde soorten kanker, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Deze gezondheidsrisico’s worden veroorzaakt door de verzadigde vetten die vlees bevat, conserveringsmiddelen die aan bewerkt vlees worden toegevoegd en eventuele schadelijke bacteriën die in het vlees kunnen zitten. Het is raadzaam om de consumptie van vlees te beperken. Eet ook liever wit vlees (zoals kip) dan rood vlees.

In het WUR rapport over gezondheidskosten per kg rood vlees en bewerkt vlees zijn aantallen Nederlanders opgenomen die jaarlijks ziek zijn geworden door overconsumptie van vlees. Dat gaat om heel grote aantallen patienten per jaar. RIVM berekende in 2020 in de Brede Maatschappelijke Heroverwegingen dat invoering van het eerlijke vleesprijs voorstel van TAPP Coalitie ertoe leidt dat het aantal nieuwe patiënten met diabetes met 7,6% zal afnemen (4434 personen). Bij beroerte is de daling 2,7% (2883 mensen) en bij dikke darmkanker is de daling 2,9% (454 mensen). Deze gezondheidswinst is veel groter dan groente en fruit goedkoper maken.

Voedingscentrum; Het eten van veel bewerkt vlees en rood vlees verhoogt de kans op een beroerte, diabetes type 2, darmkanker en longkanker. Het eten van veel rood vlees geeft:

10% hoger risico op beroerte
10% hoger risico op darmkanker
15% hoger risico op diabetes type 2
20% hoger risico op longkanker

Van de Nederlandse bevolking heeft 43% overgewicht en is 12% obees. Al ruim 1,2 miljoen Nederlanders hebben diabetes en elke week komen daar 1.200 bij.

5 op de 6 volwassenen eet onvoldoende groente. 7 op de 8 eet onvoldoende fruit. Bij kinderen is die situatie niet beter, eerder slechter. Meer groenten en fruit eten draag bij aan de reductie van deze welvaartsziekten en draagt daarmee bij aan een besparing op de zorgkosten.

De kosten van diabeteszorg waren bijna 1,6 miljard euro in 2015. Het betreft hierbij de zorg voor diabetes type 1 en type 2. In totaal maakten de kosten voor diabeteszorg 1,8% uit van de totale kosten voor de gezondheidszorg in Nederland.

In 2015 kostte de Nederlandse gezondheidszorg ruim 85 miljard euro. Dit is ruim 5.000 euro per inwoner.

De zorguitgaven verdubbelen tot 174 miljard euro in 2040. In de periode 2015-2040 groeien de zorguitgaven met gemiddeld 2,9 procent per jaar. De zorguitgaven per persoon stijgen van 5.100 euro in 2015 naar 9.600 euro in 2040. Van de uitgaven aan verschillende ziektegroepen groeien die voor de behandeling van aan kankers en hart en vaatziekten tot 2040 het snelst.

De stijging in uitgaven aan endocriene, voedings- en stofwisselingsziekten ( van 2,4 miljard naar 7,4 miljard in 2040) komt vooral door hogere uitgaven aan diabetes mellitus (suikerziekte). De kosten verdrievoudigen!

15. Wat wil de TAPP Coalitie internationaal met true pricing van vlees en zuivel?

Zie hier wat wij in Europa willen bereiken met betrekking tot de Eerlijke Vleesprijs. Een actuele update is te vinden bij onze engelse nieuwsberichten. De komende jaren werkt TAPP aan een Agri ETS (emissie handel systeem) voor slachterijen en zuivelbedrijven in de EU, waar steun voor is bij de Europese Commissie en vele stakeholders. Ook bepleiten we een btw differentiatie in EU landen met 0% btw op groente en fruit en het hoogste btw tarief voor vlees. Hier was in 2021 een meerderheid van 84% voor in het EU Parlement. Op internationaal niveau bepleiten we invoering van beprijzing van broeikasgassen in de veehouderij (of bij vlees/zuivel) in rijke OECD landen en China, waarbij een deel van de heffingsopbrengst wordt ingezet voor het VN Loss and damage fund. Dit voorstel wordt (dankzij TAPP Coalitie) gesteund door drie milieu ministers van Afrikaanse landen die 30% van de Afrikaanse bevolking vertegenwoordigen.

TAPP Coalitie was aanwezig bij VN klimaatconferenties in 2023, 2022, 2021 en 2020 en hield persconferenties en sprak bij events.

De TAPP Coalitie organiseerde een event in Madrid bij de VN top COP 25 over CO2 pricing meat & dairy en de noodzaak voor een Internationaal CO2 reductieplan voor de vlees- en zuivelsector. Jeroom Remmers was spreker en vroeg Compassion in World Farming UK en Proveg International het event mee te organiseren. Een andere spreker was Marco Springmann (Oxford University) over de studies over ‘health taxes on meat’ in 140 landen. Het leverde een volle zaal op, goede discussie na afloop en nieuwe samenwerkingscoalities. De TAPP Coalitie wil samen met o.a. CIWF en Proveg International voor 12 maart 2020 een Power of Voices subsidie aanvraag indienen bij het ministerie van Buitenlandse Zaken over internationale lobby rondom ‘meat pricing’.

Zie hier de PowerPoint presentaties van Jeroom Remmers en Marco Springmann:

Meat and Dairy: taxes & fair pricing of CO2 The need for global reduction plans

Emissions pricing of food commodities: climate change mitigation potential and global health impacts

16. Komt er ook een eerlijk inkomen voor veehouders, soja-telers en arbeiders in slachthuizen?

De corona crisis maakte duidelijk dat in veel slachthuizen erg veel werknamers besmet zijn geraakt. Dat heeft o.a. te maken met de arbeidsomstandigheden van werknemers in slachthuizen (lopende banden, dicht bij elkaar werken, lage lonen, slechte huisvesting voor buitenlandse arbeiders etc.). Daarom is de roep krachtiger geworden dat vlees ook duurder / eerlijker geprijsd moet worden zodat werknemers in slachthuizen een eerlijk inkomen kunnen krijgen. De TAPP Coalitie pleit voor een eerlijke prijs inclusief de prijs van externe kosten (milieu en sociale kosten). Denk hierbij aan de kosten van broeikasgassen en stikstof, maar aan ook de kosten voor een eerlijk loon voor veehouders en alle werknemers in de keten (veevoer, slachterij, supermarkten etc). Landbouwminister Carola Schouten (LNV) zei juni 2019 in het AD al dat voedsel te goedkoop is. Zowel voor het milieu als voor boeren is de prijs te laag, zeker bij vlees. Ook de boeren die soja verbouwen verdienen weinig. Sojatelers of omwonenden in Zuid-Amerika krijgen regelmatig te maken met mensenrechtenschendingen, lage lonen (geen living wage) of slechte arbeidsomstandigheden. Een laag loon houdt prijzen van vlees kunstmatig laag. Ook supermarkten hanteren geen eerlijke vleesprijzen als ze stunten met kiloknallers, soms onder de inkoopprijs. Vice voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans heeft daarom in de Farm to Fork Strategy (20 mei 2020) maatregelen aangekondigd die supermarkten dwingt te stoppen met dit soort praktijken.

17. Wordt biologisch vlees en Beter Leven Keurmerk vlees ook duurder als er een eerlijke vleesprijs komt?

Het voelt misschien niet eerlijk, omdat biologisch vlees en Beter Leven Keurmerk vlees al duurder is, maar toch is het eerlijk dat ook dit type vlees per kg wat duurder wordt. Want ook dit type vlees veroorzaakt milieu-effecten en per kg vlees telt dat zeker ook mee. Het goede nieuws voor de veehouder en voor de consument is echter dat het prijsverschil met kiloknaller vlees veel kleiner wordt, als er een eerlijke vleesprijs per kg vlees wordt ingevoerd. En bovendien krijgen veehouders die overstappen op 2 of 3 sterren Beter Leven Keurmerk (waaronder biologisch), een flinke premie, die vergoed kan worden uit de opbrengst van een eerlijke vleesprijs (verbruiksbelasting per kg vlees).

We zijn tegen een btw verhoging op vlees. Da vergroot het al zeer grote prijsverschil tussen biologisch vlees en gangbaar geproduceerd vlees (kiloknallers), terwijl een verbruiksbelasting per kilo vlees (eerlijke vleesprijs) het prijsverschil tussen biologisch vlees en kiloknaller vlees juist een stuk kleiner maakt. Dit geldt ook voor ander vlees met meer aandacht voor milieu of dierenwelzijn gemaakt (Beter Leven 2 of 3 sterren). De Duitse biologische landbouw organisatie pleit om deze reden voor een accijns op vlees en geen btw verhoging op vlees zoals de Groenen en SPD wilden. Hoe werkt dit?

TAPP Coalitie bepleitte een uitzondering voor biologisch vlees, zuivel en eieren in een toekomstig Agri-ETS systeem in een brief aan Ursula von der Leyen en het EU parlement in april 2024.

18. Wat is de link met dierenwelzijn en een hogere, eerlijke vleesprijs?

Informatie over dierenwelzijn en een eerlijke vleesprijs is hier te lezen. Volgens onderzoek van CE Delft zal een eerlijke vleesprijs (verbruiksbelasting per kg vlees op milieugrondslag) leiden tot een 50% lagere vleesconsumptie in 2030. Hierdoor hoeven nog maar de helft van het aantal kippen, varkens en koeien geslacht te worden, dit gaat jaarlijks uitgaande van het aantal slachtingen voor de Nederlandse consumptie van vlees om ongeveer 107 miljoen minder geslachte kippen, ca. 3,9 minder varkens en 81.000 minder runderen. Het effect hiervan is 10 maal groter dan alle vegetariers en veganisten die samen 5% van de bevolking vormen. Bovendien levert een hogere, eerlijke vleesprijs extra geld op, waarvan de helft gebruikt wordt voor milieu- en dierenwelzijnsmaatregelen bij veehouders en in de keten (transport en slachterijen). Dierenbeschermingsorganisaties hebben samen met de TAPP Coalitie voorstellen ontwikkeld hoe op deze manier 200 miljoen euro extra per jaar ingezet kan worden voor dierenwelzijns verbeteringen bij miljoenen dieren op landbouwbedrijven. Dat is 1/3 deel van de 600 miljoen euro per jaar die vrijkomt als we met z'n allen iets meer gaan betalen voor vlees, dat nog steeds als kiloknaller vlees zo goedkoop mogelijk in de supermarkten wordt aangeprijsd. Voor details van de dierenwelzijnsvoorstellen zie dit rapport van de TAPP Coalitie, waarbij de Dierencoalitie meedacht over dierenwelzijnsmaatregelen: https://www.tappcoalitie.nl/images/Voorstel-Tapp-Coalitie-eerlijke-beprijzinng-4-nov-2019-1588512992.pdf

In april 2024 organiseerde TAPP Coalitie een representatieve enquete onder veehouders waaruit blijkt dat 53% voorstander is van het hoge btw tarief van 21% op vlees, zuivel en eieren, mits de heffingsinkomsten ingezet worden voor betalingen aan veehouders voor een beter dierenwelzijn.

Deel deze pagina:

Facebook

Twitter