Rapport Rousseau Instituut over CO2-neutrale EU: heffingen op vlees nodig
De TAPP Coalitie ondersteunt het rapport "Road to Net Z€ro" dat onlangs is gepubliceerd door het Franse Rousseau Instituut, geschreven door vele wetenschappers met steun van vele Europese onderzoeksinstituten en organisaties. Vier dagen geleden publiceerde de NOS het gezaghebbende rapport al. In het bijlage rapport wordt in detail uitgelegd hoe een belasting op vlees eruit ziet. Het rapport kreeg financieel steun van de European Green Party.
Dit project is gericht op het kwantificeren van de publieke en private investeringen die nodig zijn om de Europese economie tegen 2050 netto koolstofvrij te maken. Voor een sociaal rechtvaardige transitie in de landbouw is volgens het instituut een belasting op vlees - geïnspireerd door de TAPP Coalitie - zeer noodzakelijk. De belastinginkomsten moeten volgens het instituut worden gebruikt om boeren te compenseren om hun veestapel te verkleinen (40% van de belastinginkomsten zijn hiervoor nodig), consumenten te subsidiëren om biologisch voedsel (en ander duurzaam voedsel) goedkoper te maken voor consumenten (50% belastinginkomsten) en ontwikkelingslanden te ondersteunen voor hun klimaatbeleid (10%). In 2021 publiceerde de TAPP Coalitie twee vergelijkbare voorstellen voor EU-brede belastingen op vlees, waarbij belastinginkomsten worden hergebruikt voor boeren en consumenten en ontwikkelingshulp op klimaatgebied In 2023 publiceerde de TAPP Coalitie nog een rapport over EU-brede belastingen op vlees, zuivel en eieren, waarbij de belastinginkomsten alleen gebruikt worden om gezond en duurzaam voedsel goedkoper te maken voor consumenten via gezonde voedselbonnen (healthy food credit cards). Het Rousseau Instituut combineerde de beleidsvoorstellen uit de drie rapporten van de TAPP Coalitie. De belasting op vlees in het Rousseau-rapport is een stuk lager dan de belastingen die door de TAPP Coalitie worden voorgesteld en bovendien gelden de heffingen hier alleen voor het vlees uit de zeer intensieve veehouderijsectoren. Het Rousseau-rapport stelt een belasting voor van 1,5 €/kg in 2050 voor rundvlees en 4,5 €/kg voor varkens- en pluimveevlees. De TAPP Coalitie stelde in het rapport uit 2021 een belasting voor van 2,04 €/kg voor kip, 4,50 €/kg voor varkensvlees en 5,70 €/kg voor rundvlees in 2030. In het rapport uit 2023 pleitte TAPP Coalitie voor een belasting van 2,24 tot maar liefst 10,15 €/kg voor rundvlees (lage tarief voor vlees van melkkoeien, het hoge tarief voor rundvlees zoals kalfsvlees), 1,91 €/kg voor varkensvlees en 1,44 €/kg voor kippenvlees. De reden voor de lagere belasting voor rundvlees in het rapport van het Rousseau Instituut is gebaseerd op een studie gepubliceerd in Nature Food.
In kader 5.4 legt het Rousseau Instituut uit waarom zij geen prioriteit hebben gegeven aan een sterkere verlaging van de rundvleesproductie. Hun model van TYFA-GHG "beveelt een meer substantiële vermindering aan in de productie van klimaatefficiënte dieren zoals varkens of pluimvee, terwijl het pleit voor een relatief kleinere vermindering in de rundvleesproductie. Deze strategische keuze is gebaseerd op het inzicht dat, ondanks het feit dat herkauwers en het behoud van blijvend grasland een uitdaging vormen voor klimaatmitigatie, ze een vitale rol spelen in de overdracht van vruchtbaarheid op territoriaal niveau en substantiële en onvervangbare bijdragen leveren aan de biodiversiteit en het behoud van natuurlijke hulpbronnen. Door hulpbronnen te verbruiken die niet eetbaar zijn voor mensen, dragen ze ook op een vrij efficiënte manier bij aan de algemene voedselbalans".
Het Rousseau Instituut heeft de benodigde extra investeringen voor broeikasgasemissiereductie in 2050 voor alle economische sectoren becijferd op 2,3% van het bbp van de EU-27. Er is 360 miljard euro per jaar nodig om in 2050 tot 519 miljoen ton CO2-eq per jaar te komen (-85% reductie, gecompenseerd door koolstof opslag voor netto klimaatneutraliteit). Zeven grote landen worden in detail bestudeerd: Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje, Nederland, Polen en Zweden. Deze landen vertegenwoordigen ongeveer 77% van het BBP van de EU-27 en 73% van de binnenlandse emissies.
Nu de EU-Commissie op 6 februari haar klimaatdoelen voor 2040 presenteert en boeren overal in Europa protesteren, zullen we eens kijken wat er in het rapport voor de landbouw wordt geadviseerd.
Om 100% kosten te dekken voor emissieloze tractoren is 3,3 miljard euro per jaar extra nodig. Financiële steun voor voederadditieven die de uitstoot van methaan verminderen, kost in totaal 0,18 miljard euro per jaar.
Het grootste deel van de broeikasgasemissies kan tegen 2050 worden verminderd door 100% biologische/agro-ecologische landbouw. De gemiddelde steun per hectare voor biologische landbouw moet worden verdubbeld en uitgebreid naar agro-ecologische praktijken. Extra kosten voor de overheid: €18 miljard per jaar.
Biologisch voedsel en ander duurzaam voedsel toegankelijk maken door agro-ecologische/kwaliteitsvoedselcheques (vouchers). Publieke meerkosten zijn €12,7 miljard per jaar gefinancierd door een belasting op intensief geproduceerd vlees.
9,6 miljard euro aan extra overheidskosten per jaar voor financiële steun aan boeren voor uitbreiding van extensieve landbouwmethoden en compensatie voor inkrimping van de veestapel. Dit wordt gefinancierd door een belasting op intensief geproduceerd vlees die gemiddeld 24,8 miljard euro per jaar oplevert.
In 2021 was de veestapel verantwoordelijk voor 54% van de landbouwemissies in de EU. Om deze uitstoot te verminderen, moet de omvang van de veestapel worden teruggebracht en de vleesconsumptie worden verminderd. Dit kan door een progressieve belasting op intensief geproduceerd vlees. De belastinginkomsten moeten worden herverdeeld om fokkers te compenseren en inspanningen te ondersteunen om kwaliteitsvoedsel betaalbaar te maken voor iedereen. Om de business-as-usual daling van de vleesconsumptie met 0,6% per jaar sinds 1990 te versnellen, wordt een progressieve belasting op intensief geproduceerd vlees aanbevolen. Het ontwerp van de belasting, geïnspireerd door de True Animal Protein Price Coalition, is aangepast aan de TYFA-GHG projecties per diersoort.
De belasting begint met 10 cent per kg voor rundvlees en 20 ct€/kg voor varkensvlees en pluimveevlees in het eerste jaar, en stijgt tot 35 cent/1,2 €/kg in 2030 en tot 1,5/4,5 €/kg in 2050. Met een geschatte gemiddelde belastingopbrengst van 1,8 euro per kilogram in de periode 2025-2050, zou dit een opbrengst genereren van 669 miljard euro over de totale periode 2025-2050 (d.w.z. een jaarlijks gemiddelde van 24,8 miljard euro). De belasting op intensief geproduceerd vlees is niet bedoeld om de prijs van vlees in het algemeen te verhogen, maar specifiek die van vlees uit de bio-industrie. Dit is bedoeld om de consumptie ervan te beperken. De opbrengsten van deze belasting zouden als volgt moeten worden herverdeeld:
- 40% om veehouders te compenseren die hun veestapel moeten inkrimpen als gevolg van de daling van de vleesconsumptie,
- 50% om betaalbaar kwaliteitsvoedsel goedkoper te maken, via voedselbonnen voor biologisch en agro-ecologisch voedsel
- 10% om ontwikkelingslanden te helpen hun broeikasgasemissies te verminderen en zich aan te passen aan de klimaatverandering.
In het bijlage rapport zijn meer details te vinden over de opzet van de belasting en de vermindering van de veestapel:
- Emissiereducties volgen het TYFA GES scenario, inclusief voedingssupplementen voor veevoer.
- Veestapel: Bij de overgang evolueert de veestapel op EU-schaal volgens het TYFA GES-scenario (+14% voor runderen door meer nadruk op veeteelt, -30% voor schapen, -48% voor varkens, -62% voor pluimvee).
- Op nationaal niveau volgt de verdeling de huidige verdeling van runderen over de landen (bron: Agridata 2019).
Belasting op intensief geproduceerd vlees: deze belasting wordt ingevoerd vanaf 2024 en is uitsluitend gericht op intensief geproduceerd vlees om te voorkomen dat de uitdagende omschakeling van verschillende soorten vee naar agro-ecologie wordt belemmerd. De belasting is bedoeld om de huidige extensieve boeren niet te stigmatiseren, die vaak voorop lopen in de ecologische transitie en slecht worden gecompenseerd.
- Aandeel van de vleesproductie dat wordt belast: uitgaande van de huidige 'extensief/intensief'-verhoudingen (d.w.z. extensief of agro-ecologisch vs. conventioneel intensief) van 10% voor varkensvlees, 10% voor kip en 20% voor rundvlees. Er wordt uitgegaan van een lineaire progressie van deze verhouding tot 100% extensief voor alle dieren in 2050, met een mijlpaal in 2040 van 50% voor varkensvlees en kip en 60% voor rundvlees.
- Belastingbedrag: een geleidelijke en lineaire toename van bijna nul in 2024 tot het volgende in 2050:+4,5 €/kg voor kip, +4,7 €/kg voor varkensvlees, +1,4 €/kg voor rundvlees. De bedragen voor 2050 zijn gebaseerd op de voorstellen van de True Animal Protein Price Coalition (TAPCC), maar proportioneel aangepast aan de veranderingen in de veestapel die door TYFA GES worden voorspeld (in tegenstelling tot TAPCC, die voornamelijk gericht is op rundvlees).
- Belastingherverdeling: op basis van de suggesties van TAPCC stellen we voor om de belastingbedragen (ongeveer €700 miljard tegen 2050) als volgt te herverdelen:
- 40% aan boeren, als steun voor omschakeling of compensatie voor inkrimping van de veestapel.
- 50% aan consumenten, in de vorm van cheques of sociale bescherming voor 'agro-ecologisch voedsel', waarbij
het bedrag wordt geïndexeerd op basis van het gezinsinkomen voor universele toegang tot kwaliteitsvoeding.
- 10% voor hulp aan ontwikkelingslanden (mitigatie en aanpassing).Deze herverdeling is bedoeld om agro-ecologische producten toegankelijker te maken, door veranderingen in productiesystemen te bevorderen via de vraag, naast steun voor omschakeling en werkgelegenheid. Om een reboundeffect op de invoer van milieuonvriendelijk vlees te voorkomen, stellen we ook een grensbelasting en/of vrijwaringsclausules voor (die verder gaan dan BKG-overwegingen).
