NRC publiceert artikel Tapp Coalitie directeur en prof Jaap Seidell over vlees duurder maken en groenten goedkoper
Op 20 Augustus publiceerde NRC een online artikel dat 21 Augustus ook in NRC en NRC next verscheen, geschreven door prof. Jaap Seidell (VU voeding en gezondheid, voorzitter Raad van Advies Tapp Coalitie) en Jeroom Remmers, directeur van de Tapp Coalitie. Zie link: https://www.nrc.nl/nieuws/2019/08/20/maak-vlees-duurder-en-groenten-goedkoper-a3970627
Maak vlees duurder en groenten goedkoper
Accijns op vlees verlaagt de vleesconsumptie. Goed voor milieu, dieren én volksgezondheid, schrijven Jaap Seidell en Jeroom Remmers.
Jaap Seidell is hoogleraar voeding en gezondheid (VU).
Jeroom Remmers is consultant bij Greencampaign en directeur van de TAPP Coalitie
In augustus barstte in Duitsland een debat los over een hogere btw op vlees. Met de opbrengst moeten dierenwelzijnsmaatregelen in de veehouderij vergoed worden. Bovendien helpt de maatregel de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan. Het Duitse ministerie van Landbouw reageerde redelijk positief. Nu het reces in Den Haag bijna voorbij is, is het ook in ons land tijd voor een debat over belasting op voedsel. Een coalitie van maatschappelijke organisaties bouwt aan politiek draagvlak voor een voorstel voor een accijns op vlees. De opbrengst kan gebruikt worden voor het goedkoper maken van verse groenten en fruit (door de btw daarop te verlagen) en voor tegemoetkoming aan de veehouderij, die maatregelen moeten nemen op het gebied van klimaat en milieu, natuur en landschap, en dierenwelzijn.
Minister van Landbouw Carola Schouten (ChristenUnie) liet half juni namens het kabinet weten dat onze voeding te goedkoop is, ook al werd voedsel dankzij de btw-verhoging van zes naar negen procent dit jaar iets duurder. Minister Schouten in het AD: „In de jaren 70 waren wij ongeveer 20 procent van ons inkomen kwijt aan voedsel. Dat is nu 10 tot 12 procent. Voedsel is ongelofelijk goedkoop geworden.” Schouten wil niet dat de rekening van te goedkoop voedsel bij de boer en bij het milieu ligt. Zij wil dat we voedsel produceren „met zo min mogelijk nadelen voor natuur, milieu en klimaat”. Voedsel zou voor de consument gemiddeld genomen duurder moeten worden.
Tegelijkertijd wil het kabinet door middel van het met maatschappelijke partners gesloten Preventie akkoord mensen stimuleren om gezonder te gaan eten. De Gezondheidsraad adviseert wat dat betreft om meer plantaardig en minder dierlijk te gaan eten. Als je beide samen neemt en het kabinet dus minder nadelen voor natuur, milieu, klimaat én volksgezondheid wil, ligt het voor de hand juist die voedselproducten duurder te maken, die op die vlakken de grootste nadelen hebben. Uit onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), het Voedingscentrum en Milieucentraal blijkt dat vlees en zuivel van alle voedingsmiddelen de grootste schade toebrengen aan natuur, milieu en klimaat, zowel per kilo product als per productgroep. PBL en Milieucentraal stellen dat vlees 40 en zuivel 20 procent veroorzaken van de klimaatbelasting door voedselconsumptie. Vlees en zuivel belasten ook het milieu sterk door onder andere de uitstoot van stikstof en fijnstof en door ruimte- en watergebruik. Ook het recente rapport van het klimaatbureau van de VN (IPCC) bepleitte een radicaal andere landbouw om de opwarming van de aarde te beperken. Tenslotte zorgt de veehouderij volgens een PBL-rapport uit 2009 voor 30 procent van het mondiale verlies aan biodiversiteit; volgens het WNF is maar liefst 60 procent van het biodiversiteitsverlies veroorzaakt door onze voeding, waarbij vlees- en zuivelconsumptie de belangrijkste oorzaken zijn.
Ook goed voor gezondheid
Er is dan ook alle reden om juist vlees en zuivel duurder te maken. Tegelijk kunnen boeren extra beloond worden voor duurzamere productie en kan verse groente en fruit goedkoper worden door de btw te verlagen van negen naar vijf procent, het toegestane EU-minimum. Het mooie is dat het goedkoper maken van groenten en duurder maken van zuivel en vlees ook goed nieuws is voor de volksgezondheid, zeker als je ook gelijk suiker aanpakt. De zorgkosten dreigen te stijgen met jaarlijks vier miljard euro, mede door ons ongezonde voedselpatroon. De huidige te hoge vleesconsumptie verhoogt het risico op diverse soorten kanker en hart- en vaatziekten, en juist die ziekten dragen bij aan almaar stijgende zorgkosten.
In 2018 is in Amsterdam met steun van Vereniging Arts en Leefstijl, Vegetariërsbond, Dierencoalitie, Transitie Coalitie Voedsel, Triodos Foundation, Climate Neutral Group en Eosta de TAPP Coalitie opgericht (True Animal Protein Price). Die roept de overheid op om via prijsmaatregelen te bewerkstelligen dat de consumptie van dierlijke eiwitten uit vlees en zuivel verschuift naar die van plantaardige eiwitten uit bijvoorbeeld bonen, erwten, noten en linzen. Goed voor de gezondheid, voor het milieu én voor de dieren. In juni vestigden zich ook Urgenda, Natuur en Milieu, Wakker Dier, Dierenbescherming, Greenpeace en Oxfam Novib zich achter deze boodschap.
Milieukosten opnemen in vleesprijzen
Begonnen kan worden met een eenvoudige belasting van twee euro per kilo vlees in 2021 voor slachterijen en vleesimporteurs (of voor supermarkten, slagers en horecabedrijven). Hierdoor wordt vlees 15 tot 30 procent duurder en daalt de consumptie met ongeveer 20 procent. Na verloop van tijd kan een prijsdifferentiatie en -verhoging plaatsvinden, waarbij kip belast blijft met twee euro per kilo, maar rood- en bewerkt vlees in prijs stijgt met vier of vijf euro per kilo in 2030, zodat dan alle milieukosten zijn opgenomen in de vleesprijzen.
Zo’n duurzaamheidsbijdrage op vlees kan ook gecombineerd worden met een suikertaks of een algemene taks op ongezond voedsel. Gezonder voedsel zou met de opbrengsten gesubsidieerd moeten worden, zodat burgers niet opdraaien voor hogere prijzen van de boodschappen. De opbrengst van de duurzaamheidsbijdrage op vlees bedraagt bij invoering circa een miljard euro en rond 2030 twee miljard euro. De helft hiervan kan gebruikt worden voor compensatie van lagere inkomens en/of het goedkoper maken van groente via de lagere btw van vijf procent.
De andere helft kan gebruikt worden voor de verduurzaming van de Nederlandse veehouderij. Landbouwbrancheorganisatie LTO-Nederland zei dat zij het Klimaatakkoord alleen tekent als er 350 miljoen euro per jaar komt voor wat zij ziet als onrendabele klimaatmaatregelen in de landbouw. De vleestaks kan het bedrag inbrengen dat de landbouw nog zoekt, plus meer. Waar wacht de politiek nog op?
