Advies beprijzing en normering aangeboden aan Rob Jetten en Piet Adema
Vandaag heeft de TAPP Coalitie een adviesrapport doorgestuurd naar de EZ-Minister Rob Jetten en de LNV minister Piet Adema over een actueel thema van beprijzing en normering van voedsel- en landbouwproducten, dat zowel actueel is vanwege de klimaatdoelen voor 2030 (Rob Jetten) als voor het Landbouw Akkoord en perspectief voor boeren (Piet Adema). Hier is het volledige advies te lezen. De volledige brief is hieronder weergegeven.
TAPP Coalitie bood eind februari aan het LNV ministerie en andere stakeholders al een ander advies aan over een verdienmodel via extra dierwelzijnspremies aan veehouders, te financieren via een dierenwelzijnsbijdrage per kg vlees, zuivel en eieren (privaatrechtelijk via CBL of via de overheid. Deze regeling zorgt ook voor een reductie van emissies en aantallen dieren).
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Geachte Ministers Adema en Jetten,
Nu de laatste weken ingaan van de onderhandelingen over het Landbouw Akkoord en het kabinet eveneens snel een besluit moet nemen over het 2030 klimaat pakket voor 60% CO2 reductie conform het regeerakkoord (zie IBO-klimaatadvies inclusief een advies voor beprijzing van broeikasgasemissies in de veehouderij en voor voedselproducten), wil ik u graag het advies hierover overhandigen, dan wel in herinnering roepen dat is opgesteld op verzoek van het secretariaat van het Landbouw Akkoord na een Symposium 21 december van Rabobank en TAPP Coalitie waar hoge ambtenaren van de ministeries van LNV en Financien, de directeuren van ACM en Consumentenbond, vertegenwoordigers van NAJK, WUR en o.a. TAPP nadachten over een integrale oplossing in het kader van het Landbouw Akkoord (toekomstperspectief veehouders) ook rekening houdend met de klimaatdoelen en dierenwelzijns prioriteiten.
De samenvatting van het advies is onderin deze mail weergegeven en is in lijn met het stikstof advies van Johan Remkes en het advies van de ACM over duurzame voeding (november 2022), waarin ook al beprijzing van niet-duurzaam voedsel en het goedkoper maken van duurzaam/gezond voedsel was opgenomen. In het overleg gister in de Tweede Kamer n.a.v. het IBO-klimaat rapport van 13 maart j.l. werd ook nadrukkelijk gevraagd om een goede verhouding tussen beprijzen, normeren en subsidiëren ; in ons voorstel komen deze drie elementen goed terug. Wij adviseren relatief gezond en klimaatvriendelijk voedsel (groente, fruit, vlees- en zuivelvervangers, biologisch voedsel) 20% te subsidiëren (zoals eerder biologisch voedsel in supermarkten met ca. 25% is gesubsidieerd in een pilot), zeker als de 0% btw verlaging op groente en fruit niet doorgaat en als andere voedselproducten met een hoge klimaat footprint zoals vlees/zuivel duurder worden (linksom of rechtsom via normeren dan wel beprijzen).
Dit advies zal 9 mei om 13.15-13.30 u ook aan de LNV Commissie in de Tweede Kamer overhandigd worden en is overigens ook al op 7 februari overhandigd aan Wouter de Jong. We nemen aan dat het advies ook bij zijn opvolger Chris Kalden inmiddels bekend is; zo niet dan verzoeken wij het onder zijn aandacht te brengen.
In ons advies is een voorstel opgenomen voor beprijzing van elke kg methaan (0,09 euro/kg CO2 eq) en stikstof (6,1 euro per kg NH3 en 34,70 per kg NOx) in de veehouderij (en liefst ook in andere sectoren waar dit nog niet belast is). Een dergelijke heffing leidt bij een gemiddeld melkveebedrijf met 100 koeien tot een te betalen bedrag van bijna 12.000 euro per jaar, een grote prikkel om te zorgen dat emissies omlaag gaan (bijv. een paar koeien wegdoen of technische en management maatregelen doorvoeren of omschakelen naar biologische melkveehouderij). Mocht er een vrijstelling komen voor een deel van de emissies per veehouder, dan zal het tarief omhoog moeten richting 0,19 euro/kg CO2e (190 euro per ton CO2 eq voor alle broeikasgassen in de veehouderij, ook lachgas en CO2) en richting 30 euro per kg NHs (conform CE Delft rapport 2019 ‘milieukosten per kg ammoniak’. Deze vorm van beprijzing zal echter de export benadelen en boeren op hoge kosten jagen. In ons advies wordt het volgende geconcludeerd: "Vanuit veehouders gedacht is de variant reële prijs vlees en zuivel (verbruiksbelasting per kg invoeren bij supermarkten/foodservices, met gedeeltelijke “terugsluis" van middelen naar veehouders voor verlaging van emissies) dus de meest gunstige beprijzingsoptie. Onze aanbeveling is dat naast mogelijke normering of een heffing op het niveau van veehouders of voedselverwerkende industrie, er altijd ook (enige) milieu beprijzing voor vlees en zuivel nodig blijft op het niveau van de consument (verbruiksbelasting), om de vraag naar vlees en zuivel te kunnen sturen in relatie tot het realiseren van vastgelegde doelen voor gezondheid, klimaat, biodiversiteit en voedselzekerheid”. Deze combinatie van beprijzing van consument en producent van vlees en zuivel is momenteel ook in Denemarken momenteel actueel. Het alleen beprijzen van de boer heeft een groot nadeel. Als zowel consument en boer de kosten delen is het beter.
Bovendien leidt een consumentenheffing op vlees en zuivel in Nederland (indirect, maar wel zeker) tot afname van de productie van deze producten in Duitsland en België en andere EU landen, waardoor de stikstof emissie die uit deze landen naar Nederland waait, ook zal afnemen (depositie).
Mocht het Landbouw Akkoord en het convenant over dierenwelzijn niet of beperkt doorgang vinden, dan is ons advies een alternatief dat diverse kabinetsdoelen dichterbij brengt. Volgens een representatief en recent Ipsos onderzoek heeft ons plan voor een eerlijke vleesprijs met terugsluis van heffingsinkomsten naar boeren en consumenten de steun van bijna 60% van de bevolking. Bij de stemmers op regeringsfracties is dat nog meer: 68% stemmers CDA, 56% VVD-stemmers (bij een vorige enquête 67%) en 63% CU. Voor D66, PvdA, GL en SP is dat respectievelijk: 62%, 66%, 78% en 61%. Bij BBB bijna 50%.
Mocht u met ons hierover in gesprek willen voor een nadere toelichting, zijn wij hiertoe uiteraard bereid.
Hoogachtend,
Jeroom Remmers
Directeur TAPP Coalitie
info@tappcoalitie.nl
0031 (0) 6 22 40 77 12
www.tappcoalitie.nl
www.tappcoalition.eu
Voor meer nieuws: https://www.tappcoalitie.nl/nieuws
Inschrijven op nieuwsbrief: https://tappcoalitie.nl/nieuwsbrieven
Bijlage: Samenvatting advies milieukosten opnemen in prijs vlees en zuivel
De meeste deelnemers aan het Symposium ‘Beprijzing niet-duurzaam voedsel’ zijn het in meerderheid eens dat externe milieukosten (schade aan mens of milieu) opgenomen moeten worden in de prijs van vlees, zuivel en eieren of voedsel in het algemeen. Dit bleek uit het debat en de steun voor ingebrachte stellingen. Het is de vraag of dit het best gedaan kan worden door normering (bijvoorbeeld in 2030 alleen nog Beter Leven 3 Sterren vlees toestaan) of via fiscale instrumenten en subsidies richting veehouders, marktpartijen of consumenten. Btw-verhoging op vlees of zuivel lijkt hiervoor niet het beste instrument, een verbruiksbelasting per kg vlees en zuivel op milieugrondslag krijgt meer steun, ook omdat het prijsverschil dan voldoende groot is om gedragsverandering aannemelijk te maken (groter klimaat- en milieu-effect en positief bij-effect voor gezondheid) en omdat dan zowel vlees uit Nederland als uit het buitenland belast wordt. Een heffing op milieubelastende emissies bij veehouders (stikstof, broeikasgassen) is ook een optie, maar gaat ervoor zorgen dat er nog meer goedkoop buitenlands vlees geïmporteerd en verkocht wordt in supermarkten en horeca. Dat zal de vraag van duurzaam vlees en zuivel uit Nederland niet vergroten, wat juist nodig is voor boeren die willen omschakelen of extensiveren. Een verbruiksbelasting per kg vlees/zuivel bij supermarkten/foodservices kent dit nadeel niet (en zorgt ook voor stikstofreductie, zie bijl. 3). Geconstateerd wordt dat er zowel bij kabinet als 2e kamer draagvlak is voor (onderzoek naar) beprijzing van stikstof- en broeikasgasemissies (vlees, zuivel) omdat dit een bewezen methode is voor innovatie en verduurzaming. Er is december 2022 een 2e kamer motie met ruime meerderheid aangenomen (bijlage 2) die richting geeft in het beprijzen van stikstof- en broeikasgasemissies van veehouderijproducten (bij voorkeur bij de verwerkende industrie). Op 25 november schreef het Ministerie van LNV een kamerbrief (bijlage 1) om voorjaar 2023 onderzoek op dit vlak te publiceren over “beprijzing en normering van emissies per sector en stoftype (in ieder geval NH3 en NOx), in samenhang met klimaatbeleid, waarbij iedere sector ontontkoombaar moet bijdragen”. Hierbij werd verwezen naar een rapport ‘Normeren en beprijzen’ met een belasting op stikstof en broeikasgasemissies op vlees (bijlage 3). De meeste deelnemers aan het Symposium wensen dat dit type heffing daadwerkelijk wordt ingevoerd, ook bij zuivel en eieren, gekoppeld aan extra beloningen voor veehouders die emissies verlagen, en het goedkoper maken van gezond en duurzaam voedsel. Zij roepen partijen in het Landbouw Akkoord op dit te steunen, ook conform de adviezen van Johan Remkes en de ACM, zodat prijsprikkels duurzame, innovatieve veehouders en producenten belonen als er relatief weinig emissies zijn. De afzetmarkt van relatief duurzame voedselproducten kan hierdoor groeien. Daarnaast zijn er meer langjarige beloningen door de overheid nodig (20-30 jaar) voor boeren die positief bijdragen aan klimaat, milieu, biodiversiteit, schoon water en dierenwelzijn. Minister Adema (LNV) zou een burgerberaad over duurzame voeding, moeten instellen, met garanties vooraf dat men aan de slag gaat met de uitkomsten van het burgerberaad. Daarmee krijgen consumenten een belangrijke stem over de vraag uit het stikstofrapport van Remkes over hoe de marktvraag naar duurzaam geproduceerde veehouderij producten gestimuleerd kan worden, die cruciaal is voor een toekomst van de agrarische sector. De meeste deelnemers willen ook dat de overheid gezond en duurzaam voedsel fors goedkoper maakt. Dit kan door meer gezonde en duurzame voedselproducten onder het 0% btw te plaatsen. Beter zijn subsidies voor gezonde en duurzame school- en bedrijfslunches en maandelijkse creditcards waarmee je gratis duurzaam en gezond voedsel koopt. Hiermee kunnen de 30-50% laagste inkomensgroepen ook geholpen worden rond te komen nu voedselprijzen erg hoog zijn. In 2030 zou uitsluitend nog duurzaam en diervriendelijk voedsel in Nederland verkocht mogen worden dat voldoet aan keurmerk criteria met de hoogste ambities voor milieu en dierwelzijn.
